Zelfsturende teams: loslaten is niet hetzelfde als laten vallen

Steeds meer teams bij zorgorganisaties zijn zelfsturend of zelforganiserend. Medewerkers en cliënten krijgen zo meer eigen regie en verantwoordelijkheden. Het gevaar is alleen dat zelfsturing betekent dat teams het zelf moeten uitzoeken, blijkt uit onderzoek van advies- en onderzoeksbureau Fwg. De vrijheid die teams krijgen werkt volgens de onderzoekers alleen met duidelijke kaders, waarover ze uitleg geven.

Zelfsturing is allang geen hype meer, zo blijkt uit de gesprekken die de onderzoekers van Fwg met zorgmedewerkers voerden. Het past bij de beweging die de zorg heeft ingezet naar meer eigen regie, verantwoordelijkheden en bewegingsvrijheid.

Alle zorgorganisaties geven aan dat zij niet meer terug willen naar de oude situatie. Ook omdat er positieve resultaten mee zijn behaald: de kwaliteit van zorg neemt toe, de cliënttevredenheid verbetert en de professionals zijn weer trots op hun werk waardoor de medewerkerstevredenheid ook toeneemt.

Lessen
Maar toch zijn er nog heel veel lessen te leren, zo is te lezen in het whitepaper van Fwg “Loslaten is niet hetzelfde als laten vallen”. In het rapport zijn ze verspreid over een aantal hoofdstukken terug te vinden. De hoofdstukken luiden:

• Zelfsturing: hype of besturingsfiosofie?;
• De start: loslaten of aansturen?;
• Aanspreekpunt voor teams: teamcoach of teamleider?;
• Rol ondersteunende diensten: expert of support?;
• De teamvorming: zelf laten doen of vooraf bepalen?

Visie versus bezuiniging
Een van de belangrijkste lessen is dat het succesvol zijn van zelfsturende teams afhankelijk is van hoe het is ingevoerd. Gebeurt dit vanuit een visie dan is de kans groter dat het slaagt dan als het vanuit een bezuinigingsbehoefte gebeurt.

Een tweede les is dat het invoeren van zelfsturing tijd kost, omdat er in het begin vrijwel altijd weerstand is bij de medewerkers.

• Luister naar je medewerkers,
• blijf communiceren en
• betrek de ondernemingsraad en de cliëntenraad erbij

zijn de drie belangrijkste pijlers om weerstand te overwinnen.

Aansturing blijft nodig
Zelfsturing betekent niet dat teams het helemaal zelf moeten doen. Er blijft altijd een vorm van aansturing nodig, is een derde les. Geen aansturing volgens de traditioneel hiërarchische manier maar vanuit heldere kaders.

Van het management vraagt het een andere manier van leiding geven. Het management draagt visie en strategie uit en geeft teams ruimte om te leren en te groeien.

Teamcoach
Een vierde les is dat zowel teamcoaches als teamleiders kunnen bijdragen aan het succes van zelfsturende teams. Een teamcoach past echter beter bij het karakter van een zelfsturend team. De teamcoach kan zowel bij de start van de teams als later in het proces een rol vervullen.

Bij de start vragen teams om haar expertise op bijvoorbeeld het gebied van budgetteren, plannen, afspraken maken met klanten. De teamcoach kan ook proactief ingrijpen als een team niet goed functioneert of als er bijvoorbeeld een verkeerde balans dreigt te ontstaan tussen werk en privé.

Klantgerichter
Tot slot, een vijfde les: zelfsturing kan alleen succesvol zijn als de ondersteunende diensten meebewegen. Het liefst tegelijkertijd met of voorafgaand aan de invoering van zelfsturende teams. Meebewegen betekent dat ondersteunende diensten zich klantgerichter moeten gaan gedragen en zich pro-actief en ondernemend moeten opstellen. En net als in de zelfsturende teams moeten ze feedback kunnen geven en ontvangen.  |

Meer lessen vind je in de whitepaper van FWG “Loslaten is niet hetzelfde als laten vallen”.