Wie kan spelen is een gelukkig mens

Kunnen spelen is een voorwaarde voor verstandelijke en emotionele ontwikkeling. En bovendien is spelen een fijne manier om je tijd te besteden. Veel kinderen en volwassenen met ernstige beperkingen spelen niet, of niet vanzelf. Over hoe je hen toch aan het spelen krijgt, is een inspirerende film gemaakt, door speltherapeuten van Esdégé-Reigersdaal.

In de film 'Spelenderwijs spelen', spelontwikkeling bij kinderen met een beperking' wordt stap voor stap getoond hoe spelontwikkeling verloopt bij kinderen. En vervolgens hoe je diezelfde ontwikkeling kunt stimuleren en uitlokken bij kinderen en volwassenen met beperkingen. De camera volgt de spelers vlak op de huid, zodat je aan de aandacht en de gelaatsuitdrukkingen kunt zien hoeveel invloed het heeft als een kind of een volwassene ontdekt dat acties gevolgen hebben.

Zo zie je een kleine jongen in een rolstoel met ballen rommelen. Naast hem staat een trommel, en steeds als hij een bal laat vallen, wordt hij beloond met een trommelslag. Dat vraagt om herhaling... elke keer als hij de paukenslag hoort, licht zijn gezicht op. Nog eens, nog eens. Geen bal valt er naast, terwijl hij toch ook lichamelijk behoorlijke beperkingen heeft.
Die concentratie en de verheugde gezichtsuitdrukking zie je bij vrijwel alle mensen op de film. Als je het ziet ga je vanzelf mee glimlachen.

Zintuigen
Wie kan spelen is een gelukkig mens. En een gelukkig mens ontwikkelt zich verder. Alleen hebben mensen met beperkingen hulp nodig om te ervaren hoe spelen gaat, uit zichzelf spelen ze niet. En net als elk kind, beginnen ze bij het begin: met hun zintuigen. Door te voelen, ruiken, proeven, luisteren, kijken en bewegen ontdekken ze de wereld. Sommigen komen verder, en leren al spelend de eigenschappen van het speelgoed kennen. En weer verder gaan ze het speelgoed gebruiken om er iets mee te doen: stapelen, bouwen, in en uit doen, manipuleren. En nog weer verder: doen alsof. De blok wordt een auto. Het zelf ontdekken levert plezier en zelfvertrouwen op. Door spelend te bewegen, krijgt een kind invloed op zijn omgeving.

Dagelijks leven
Ook voor volwassenen met een beperking blijft spel een prachtige manier om te groeien. De film laat overtuigend zien hoe spel onderdeel wordt van het dagelijks leven. Spelen met water kan ook een manier zijn om klussen te doen: afwassen, de reclameborden op het sportveld poetsen. En vervolgens een balletje trappen. Als je groot bent, speel je niet meer met babyspeelgoed, maar met keukengereedschap, borstels, verpakkingsmateriaal. En als je als opgroeiende man wilt weten en voelen hoe het menselijk lichaam in elkaar zit, helpt het om de houten onderdelen van een lijf-puzzel netjes op hun plek te leggen.

Vakmanschap
Wat de film laat zien zal voor leerkrachten en begeleiders in dagcentra vermoedelijk gesneden koek zijn, maar woonbegeleiders en anderen die nog niet doordrongen zijn voor het ongelooflijke belang van spel voor de ontwikkeling, kunnen er een hoop vakmanschap en ideeën uit opdoen.

'Spelenderwijs spelen', spelontwikkeling bij kinderen met een beperking. Film van Marcelle Happee, Yvonne van Dijk en Ineke Tap. Een uitgave van Esdégé-Reigersdaal, te bestellen bij ineke.tap@deklink.demon.nl. Prijs 9,25 euro, inclusief verzendkosten.