Vraag naar zorg voor licht verstandelijk gehandicapten groeit hard

Het aantal zwakbegaafde en licht verstandelijk gehandicapten dat een beroep doet op Awbz-zorg voor verstandelijk gehandicapten is sterk toegenomen. Het zal lastig worden straks te bepalen wie een laag genoeg Iq heeft om nog voor die zorg in aanmerking te komen als de overheid de Iq-maatregel doorvoert.

De ontwikkelingen in de vraag naar zorg voor verstandelijk gehandicapten staan in een nieuw rapport van de het Sociaal en cultureel planbureau. In 2009 hadden 164.000 personen recht op Awbz-zorg voor verstandelijk gehandicapten. Twee vijfde van hen was ernstig verstandelijk gehandicapt (iq minder dan 50), twee vijfde licht verstandelijk gehandicapt (iq tussen 50 en 69) en een vijfde zwakbegaafd (iq tussen 70 en 84). De uitgaven voor deze zorg bedroegen in 2009 6,2 miljard euro.

Het totaal aantal personen met een vraag naar vg-zorg nam tussen 1998 en 2009 toe van 80.000 tot 164.000. Dat is een gemiddelde groei van 7% per jaar, veel meer dan de groei van de Nederlandse bevolking (0,5% per jaar).  

Jong
De groei vond vooral plaats onder mensen met een licht verstandelijke handicap, op enige afstand gevolgd door zwakbegaafden. Het aantal ernstig verstandelijk gehandicapten dat zorg vraagt nam nauwelijks toe. Licht verstandelijk gehandicapten en zwakbegaafden die zorg vragen zijn gemiddeld jonger dan ernstig verstandelijk gehandicapten. De vraag naar vg-zorg is onder jongeren dan ook sneller gestegen dan onder de 23-plussers.

Zwakbegaafden
De iq-maatregel uit het regeerakkoord, die de toegang tot zorg voor de groep zwakbegaafden beperkt, zal betrekking hebben op 33.000 zwakbegaafden. Een derde van hen vraagt langdurig verblijf. De zorgvraag van zwakbegaafden verschilt niet veel van die van licht verstandelijk gehandicapten.

Dit zijn de belangrijkste conclusies uit de nieuwe publicatie ‘Iq met beperkingen, De mate van verstandelijke handicap van zorgvragers in kaart gebracht’  van het Sociaal en cultureel planbureau (Scp). In het rapport gaan de onderzoekers Woittiez, Ras en Oudijk in op de vraag naar zorg voor verstandelijk gehandicapten tussen 1998-2009. Ze hebben in het bijzonder gekeken naar de mate van verstandelijke handicap (iq). Bij veel zorgvragers is deze onbekend.

Indicatiestelling
De zorgvraag van licht verstandelijk gehandicapten en zwakbegaafden groeide het meest. Er zijn geen aanwijzingen dat het totaal aantal mensen met een verstandelijke handicap in de bevolking is toegenomen. De sterke groei in de zorgvraag wordt mede veroorzaakt door veranderingen in indicatiestelling, in het beleid en in de samenleving. Voor een deel is de groei van de zorgvraag een bedoeld effect geweest van beleid. Het streven naar verbetering van de kwaliteit en een meer divers aanbod van zorg was erop gericht de cliënten beter te bedienen. Daarnaast zijn er betere mogelijkheden gekomen om diagnoses te stellen op het terrein van bijkomende problematiek zoals (lichte vormen van) autisme en Adhd.

Langdurig verblijf
De Iq-maatregel uit het regeerakkoord heeft betrekking op 33.000 zwakbegaafde zorgvragers. Zij hebben een iets lichtere zorgvraag dan licht verstandelijk gehandicapten. De zwakbegaafde en licht verstandelijk gehandicapte zorgvragers verschillen minder van elkaar dan van de ernstig verstandelijk gehandicapte zorgvragers. Een derde van de zwakbegaafde zorgvragers is voor langdurig verblijf geïndiceerd, net als ruim een derde van de licht verstandelijk gehandicapte zorgvragers. De groep zwakbegaafde zorgvragers die onder de voorgenomen Iq-maatregel wordt uitgesloten van vg-zorg, zal wellicht naar andere sectoren uitwijken, zoals de jeugdzorg, de ggz of de Wmo.

Iq is lastig te meten
Bij de invoering van de Iq-maatregel uit het Regeerakkoord zal het vaststellen van het iq essentieel worden voor de toegang tot de VG-zorg. Maar de meting van het iq is lastig en de uitkomsten zijn niet erg stabiel. Een alternatief zou kunnen zijn om bij de toegang tot de VG-zorg meer naar de zorgbehoefte te kijken, alddus de onderzoekers.

Iq met beperkingen, een uitgave van het Sociaal en cultureel planbureau, prijs € 19,90. Te bestellen of te downloaden via de website: www.scp.nl