Verstandelijk gehandicapte fruitvlieg kan genezen

Een erfelijke verstandelijke handicap bij een volwassen fruitvlieg is te genezen. Dat schrijven onderzoekers van het Nijmeegse Radboudziekenhuis. Uit hun onderzoek blijkt dat niet alle verstandelijke handicaps chronisch en onveranderlijk zijn. De genen van een fruitvlieg en een mens lijken sterk op elkaar.

Ook voor leren en herinneren gebruiken mens en fruitvlieg vrijwel allemaal dezelfde genen. Om meer te weten over leer- en geheugenproblemen bij de mens, heeft de onderzoeksgroep van dr Annette Schenck in het UMC St Radboud de fruitvlieg onderzocht.

Ingepakte genen
De onderzoekers keken bij de fruitvlieg naar de gevolgen van een foutje in het EHMT-gen. Zo'n foutje (mutatie) in dit gen leidt bij de mens onder andere tot leerproblemen en verstandelijke handicaps, zo bleek uit eerder onderzoek.

Van Bokhoven, een van de onderzoekers: "EHMT speelt een rol in de verpakking van diverse andere genen. Die verpakking is erg belangrijk. Of genen actief kunnen worden of niet, ligt voor een belangrijk deel aan hun verpakking. Door mutaties in het EHMT-gen wordt een aantal genen niet meer op de juiste manier ingepakt, waardoor die genen worden uitgeschakeld terwijl ze juist actief zouden moeten zijn."

Flirtende fruitvlieg
Jamie Kramer, moleculair geneticus in het UMC St Radboud, bekeek samen met de onderzoekers de effecten van dergelijke EHMT-mutaties bij fruitvliegen. "Op het eerste gezicht is er niets aan de hand", zegt Kramer. "Ze bewegen normaal en reageren goed op licht en donker. Maar als je de hogere cognitieve functies test, zoals leren en geheugen, dan vertonen fruitvliegen óók problemen."

Dat blijkt bijvoorbeeld bij het paringsgedrag. Kramer: "Zet je een mannelijke fruitvlieg voor het eerst bij een vrouwtje, dan begint hij meteen te flirten. Heeft een vrouwtje al gepaard, dan wijst ze de toenaderingen resoluut af. Na enige tijd heeft het mannetje dat in de gaten en nemen zijn paarpogingen af. Bovendien houdt hij die teleurstellende ervaring zeker een week in zijn geheugen vast, wat is af te lezen aan zijn verdere gedrag. Ook in dit geval blijken de gemuteerde fruitvliegen hardleers. Ze passen hun gedrag niet aan, leren niets van de situatie en slaan de ervaring niet op."

Handicap opgeheven
De onderzoekers slaagden er ook in de handicap weer op te heffen: "Kramer heeft het EHMT-gen in fruitvliegen niet alleen uitgeschakeld zodat er geheugenproblemen ontstaan, maar dit gen in volwassen fruitvliegen daarna ook weer aangezet. Dan zien we dat de geheugenproblemen weer verdwijnen! Lange tijd hebben onderzoekers gedacht dat verstandelijke handicaps altijd het gevolg zijn van een ontwikkelingsstoornis waaraan je niets meer kunt veranderen. Bij de fruitvlieg blijkt het in dit geval wél mogelijk. De consequenties voor de mens moeten we nog verder uitzoeken, maar het biedt interessante perspectieven voor de ontwikkeling van nieuwe therapieën", aldus onderzoeker Schenck.

Lees meer over het het genetisch onderzoek op de Umcn.nl