Rek eruit bij gehandicaptenzorg

Ruim 16 procent van de organisaties in de gehandicaptenzorg heeft vorig jaar rode cijfers geschreven. Vooral grote organisaties hebben moeite het huishoudboekje kloppend te krijgen. Hoewel er fors is gesneden in het personeelsbestand, is de belangrijkste oorzaak van de slechte cijfers de stijgende personeelskosten door reorganisaties en hogere lasten. Nog verder snijden heeft echter gevolgen voor de kwaliteit van de zorg.

Dat blijkt uit de jaarlijkse analyse van 174 jaarverslagen van zorgorganisaties actief in de gehandicaptenzorg door inkoopcoöperatie Intrakoop en Verstegen accountants en adviseurs, ook wel de jaarlijkse thermometer van de zorg genoemd. Door stijgende bedrijfslasten, hogere personeelskosten en gelijkblijvende inkomsten, zijn de resultaten het afgelopen jaar sterk afgenomen. Presteerde de gehandicaptenzorg in 2012 nog het beste als deelsector in de zorg met 2,7 procent rendement, in 2013 daalde dat tot 1,3 procent.

De opbrengsten in de sector staan onder meer onder druk door de afschaffing van de zogenaamde 'Agema'-gelden. Tegelijkertijd stegen de bedrijfslasten door hogere personeelskosten, niet alleen door CAO-stijgingen, maar ook door kosten van (reserveringen voor) reorganisaties. Een andere oorzaak zijn de hogere sociale lasten en pensioenpremies.

Buffer
Instellingen in de gehandicaptensector die in 2013 nog een positief resultaat hebben behaald, hebben dit in de meeste gevallen opgepot voor slechtere tijden. Het eigen vermogen als percentage van de totale omzet voor de sector als geheel steeg in 2013 naar 23,1 procent. Daarmee beschikt de sector over een behoorlijke, maar volgens Intrakoop ook noodzakelijke buffer voor de toenemende bedrijfsrisico's door de bezuinigingen waar de gehandicaptenzorg vanaf 2015 mee te maken zal krijgen.

Na jaren van toenemende flexibilisering en stijgende kosten voor personeel niet in loondienst, zoals zzp'ers en uitzendkrachten, zijn deze kosten in 2013 juist fors gedaald met 9 procent. Ook dit is volgens de analyse van Intrakoop een signaal dat de sector voorsorteert op een periode van krimp door fors te snijden in de zogeheten flexibele schil.

Extramuralisering
Ook het aantal vaste krachten daalt na jaren van groei met gemiddeld plus 3 procent in de afgelopen jaren. De instroom van nieuwe medewerkers bedroeg bijna 17.000 medewerkers, terwijl circa 20.000 medewerkers uitstroomden. De daling in het aantal personeelsleden lijkt samen te hangen met een toenemende extramuralisering de komende jaren. Ook het aantal vacatures nam fors af: min 18 procent naar een totaal van 3.143 vacatures in 2013.

Frank Kaptein, directeur/bestuurder van Intrakoop: "Al met al is de situatie zorgelijk. Uit ons onderzoek blijkt dat de gehandicaptensector de flexibele schil van personeel niet in loondienst vrijwel volledig heeft wegbezuinigd. Ook is de sector er in geslaagd de inkoopkosten onder controle te houden. Desondanks staan veel instellingen op dit moment met de rug tegen de muur. Voorkomen moet worden dat organisaties moeten gaan snijden in de kwaliteit van zorg om te overleven. Daar zijn noch de cliënten, noch de sector bij gebaat."

Bekijk het volledige rapport Jaarverslagenanalyse 2013 Sectorrapport Gehandicaptenzorg