Pubers vmbo: eerst doen, dan denken

Leerlingen op het voorbereidend middelbaar onderwijs (Vmbo) doen het slechter dan leeftijdgenoten op andere schooltypen. Ontwikkelingspsycholoog Mariette Huizinga vermoedt dat individuele verschillen in cognitieve ontwikkeling een belangrijke oorzaak zijn. Het Nationaal initiatief hersenen en cognitie geeft haar een subsidie van 250.000 euro om hiernaar onderzoek te doen.

Huizinga wil het verband zoeken tussen de uitval en de grote individuele verschillen tussen vmbo-leerlingen. Zo is er bij de meeste pubers een broze balans tussen sociaal emotionele impulsen en cognitieve controle. Normaal gesproken zorgt cognitieve controle (het gezonde verstand) ervoor dat risicogedrag wordt afgeremd en dat mensen ondanks afleiding toch afspraken nakomen. Huizinga vermoedt dat het risicogedrag bij de uitvallers en trage leerlingen niet voldoende wordt bijgestuurd doordat hun cognitieve systeem en de uitvoerende functies minder goed zijn ontwikkeld.

Risicovol gedrag
Huizinga wil 100 kinderen onderzoeken, te beginnen in groep 8, en vervolgens nog 1 à 2 keer. In het eerste deel van de studie onderzoekt ze de schoolprestaties van de jongeren en legt ze hen cognitieve en sociaal-emotionele taken voor. Daarmee wil ze vaststellen of de jongeren naar risicovol gedrag neigen. Ook werkt Huizinga met observaties en vragenlijsten die worden ingevuld door ouders, docenten en de jongeren zelf. Zij beantwoorden vragen over bijvoorbeeld hun omgang met social media, seksueel gedrag, pesten.

Neurologische oorzaken
In het tweede deel van de studie gaat Huizinga dieper in op de onderliggende neurologische oorzaken van de individuele verschillen tussen leerlingen. Door middel van de fMRI-scanner onderzoekt ze de cognitieve en sociaal-emotionele balans bij heel goed presterende leerlingen en jongeren die zeer slechte schoolprestaties laten zien. ‘Op basis van mijn hypothese verwacht ik dan verschillen te kunnen constateren in de mate waarin het brein is ontwikkeld.’

De uitkomsten van het onderzoek moeten een beter beeld geven van de diversiteit in de vmbo-populatie. Als blijkt dat vertraging en uitval worden veroorzaakt door de verstoorde balans tussen risicogedrag en controle, dan kunnen scholen daar rekening mee houden.’

Informatie over het onderzoek van Huizinga op www.uva.nl.