Philadelphia: Meer geluk door minder regels

Van minder regels worden onze cliënten en medewerkers gelukkiger, concludeert zorgorganisatie Philadelphia na twee jaar lang in zeven woningen te hebben uitgeprobeerd hoe regelarme zorg in de praktijk werkt. De uitkomsten van de proef waren dermate gunstig, dat Philadelphia heeft besloten met ingang van nu uit het verlengde overheidsexperiment te stappen en de ervaringen in de hele organisatie toe te passen.

Philadelphia presenteerde de uitkomsten van de pilot tijdens een congres. Directeur regelarme zorg Gerrit Leene schetste een bezoek aan een van de woningen die hadden meegedaan. Hij was aangenaam verrast geweest over de zelfbewustheid waarmee zeven bewoners hun huishouden bestierden, en over de regie die ze over hun eigen leven namen. Wat doen ze bijvoorbeeld als het brandalarm afgaat? Dan gaan we naar de buurman. En als er iemand ziek wordt? 'Dan helpen we elkaar. Trouwens, als we echt in nood zitten, kunnen we altijd de leiding bellen.'

Waar heb je last van?
Leene vertelde dat hij vooraan had gestaan toen het ministerie van Vws drie jaar geleden, op aandringen van zorgorganisaties, het experiment regelarme zorg aankondigde. Het aantal aanmeldingen was enorm (120), uiteindelijk konden 25 organisaties meedoen met een pilot. "Wij kwamen in 2012 al meteen op stoom. We hebben op de zeven locaties die wilden meedoen aan medewerkers gevraagd: Waar hebben jullie nou last van? Vervolgens zijn er zeven thema gekozen om mee aan het werk gaan, zoals roosteren, cliëntendossier, voedselveiligheid, hygiëne, medicatieveiligheid. In 2013 hebben de woningen volop uitgezocht en uitgeprobeerd welke regels (en daar waren heel veel eigen regels bij) konden vervallen of verminderen."

Meer dan tevreden
"Vervolgens hebben we de resultaten getoetst bij cliënten, ouders en medewerkers, en die zijn zonder uitzondering meer dan tevreden over een leven met aanzienlijk minder regels. Cliënten hebben onderling veel meer contact, begeleiders hebben veel meer tijd over om aan cliënten te besteden, ouders zagen veel dat begeleiders veel meer met cliënten bezig waren. Begeleiders voelden ook meer ruimte om hun vak uit te oefenen en zelfstandig beslissingen te nemen."

Eenvoud in de zorg
Inspecteur-generaal Ronnie van Diemen van de Inspectie voor de gezondheidszorg vertelde dat de zeven regelarme woningen van Philadelphia waren getoetst met dezelfde testinstrumenten die altijd worden gebruikt bij inspectiebezoeken. De conclusie: de zeven huizen voldeden volledig aan de eisen. "De vertaalslag gaat niet om de regels. Er bleken heel veel regels af te kunnen, wat de eenvoud in de zorg heeft terug gebracht. Veel regels worden door organisaties zelf bedacht, niet door de overheid, de inspectie of de verzekeraar."

Van Diemen vertelde dat andere deelnemers op een andere manier in het experiment waren gestapt. Sommige richtten zich op de financiën, andere meer op de kwaliteit. Zo heeft een organisatie het melden van incidenten veel eenvoudiger gemaakt, en ook daar waren de resultaten fantastisch.

Vergissingen mogen maken
Van Diemen: "De zorg is er over de hele breedte beter van geworden. Maar het vraagt nogal wat van een organisatie om regelarme zorg te organiseren. Het gaat om leiderschap, en om denken vanuit de kracht van cliënten. En: je moet vergissingen mogen magen. Dat geldt voor cliënten en voor begeleiders. We moeten voorkomen - wat tot op heden nog veel gebeurt – dat we ons laten leiden door calamiteiten en incidenten. We verweren ons tegen calamiteiten door weer nieuwe regels in te voeren. De kunst is om met regelarme zorg niet opnieuw in de angstmodus te raken, maar te werken aan een klimaat waarin iedereen sterker kan worden. Waar angst regeert, wordt niet geleerd. We willen terug naar waar het in de zorg om gaat: aandacht voor de cliënt."

Elkaar durven aanspreken
Organisaties die excellente zorg leveren, weten volgens Van Diemen steeds nieuwe manieren te vinden om te leren. "Er moet een cultuur groeien waarin mensen elkaar durven aanspreken. Als iets niet goed is gegaan, wat altijd zal gebeuren, dan moeten we het daarover hebben, zodat we het de volgende keer anders doen. Dat is een lerende organisatie, waar mensen in vrijheid kunnen leven en werken, waar ieder zijn verantwoordelijkheid kan nemen, waar cliënten en medewerkers zelfvertrouwen hebben, en waar ze vertrouwen hebben in elkaar."

Echte aandacht
Volgens bestuursvoorzitter Greet Prins van Philadelphia gaan begeleiders dankzij de regelarme zorg weer terug naar de bedoeling: echte aandacht voor de cliënt in plaats van een hoofd vol gedachten over wat er nog allemaal moet aan administratie. Als andere winstpunten van het experiment noemde zij: het invoeren van Het Beraad, eenvoudig rapporteren in een modern elektronisch cliëntendossier, een afsprakenkaart die op één A4-tje past, roosteren op de locatie zelf en het weghalen van overbodige regels en lijstjes. De vermindering van de bureaucratie en de cultuurverandering die hiermee op gang is gebracht, wordt de komende jaren breed verspreid over alle 600 locaties van Philadelphia.