Persoonsgerichte zorg bij mensen met ernstige meervoudige beperkingen

Je kunt eindeloos praten over persoonsgerichte zorg, maar uiteindelijk moet je het gewoon doen, vindt directeur Susanne Krisse van De Berkelhof. Daarom leren begeleiders van EMB-cliënten hoe ze bepaalde medische handelingen en oefeningen op een veilige manier kunnen uitvoeren. Met als resultaat: een rustige, ononderbroken dagbesteding voor hun cliënten. Fieke en haar moeder Melanie zijn er blij mee. | Fotografie Bas van Spankeren

Een rustige dagbesteding is essentieel voor mensen met ernstige meervoudige beperkingen (EMB). Maar hoe vaak wordt zo’n dag niet onderbroken voor een behandeling van een fysiotherapeut, logopedist of verpleegkundige? De Berkelhof koos ervoor om medewerkers speciaal op te leiden om bepaalde zorghandelingen zelf uit te voeren. “Het idee is dat een klein expertiseteam rondom de cliënt die handelingen zelf doet,” legt directeur Susanne Krisse uit. “Eén paar handen per cliënt is het streven. Zo kunnen de begeleiders veel persoonsgerichter werken.”

Rust
Moeder Melanie is er blij mee. Haar dochter Fieke (19) heeft een ernstige meervoudige beperking. “Toen Fieke achttien werd, zocht ik een goede dagbesteding voor haar,” vertelt Melanie. “Bij De Berkelhof hebben ze een boerderij-erf ingericht als dagbestedingsplek. Fieke kan daar de hele dag op een prettige en veilige manier verblijven, omdat het team er ook bepaalde medische handelingen en oefeningen kan uitvoeren. Dat geeft rust.”

“Als iemand vanaf de dagbesteding naar de fysiotherapeut moet, betekent dat zo een uur onderbreking,” legt Susanne uit. “Dat is heel belastend voor mensen met EMB. Daar komt bij dat mensen met EMB niet gebaat zijn bij veel verschillende zorgverleners. Voor hen is het beter dat ze een kleine groep begeleiders om zich heen hebben, die hen door en door kent. Hoe beter de cliënt wordt begrepen, des te beter hij of zij zich voelt.”

Eén paar handen
Om het idee van ‘Eén paar handen’ uit te werken is De Berkelhof samen met de ouders gaan kijken wat hun kind nodig heeft aan extra zorg. “Zij hebben de beste band met hun kind en weten wat goed is voor hem of haar,” zegt Susanne. “Daarom vinden wij het belangrijk dat ouders hun kennis delen en onze begeleiders bijspijkeren als het gaat om de verzorging van hun zoon of dochter. Wij zien ouders als professionals op het gebied van hun eigen kind. Die houding maakt het verschil.”

Vervolgens is gekeken welke handelingen de begeleiders moeten kunnen uitvoeren. “We hebben bijvoorbeeld cliënten met maagsondes. Als de sonde eruit getrokken is, moet deze binnen twee tot drie uur vervangen worden. Als je een thuiszorger belt, komt ze als ze tijd heeft en dan moet ze in een kwartiertje de sonde vervangen. Het kan zijn dat de cliënt dan net onrustig is. Als de begeleider zo’n verpleegkundige handeling zelf kan uitvoeren, kan hij of zij de sonde vervangen als de cliënt eraan toe is.”

Met ‘Eén paar handen’ kan De Berkelhof dus persoonsgerichter werken. “Alle organisaties zeggen dat ze de behoefte van de cliënt centraal stellen, maar het ook doen is niet vanzelfsprekend,” zegt Melanie. “Bij De Berkelhof redeneren ze echt vanuit de cliënt. Communicatie is daarbij de sleutel. Als ouder weet je hoe je signalen van je kind moet lezen en weet je wat je kind wel en niet wil. Vaste begeleiders leren die signalen ook. Eén klein betrokken team rondom de cliënt werkt heel goed. Fijn dat begeleiders daarvoor willen bijleren.”

Opleiding
Hoewel De Berkelhof door corona nog niet alles kon realiseren wat ze wil, heeft een deel van de begeleiders van De Berkelhof al een aantal verpleegkundige handelingen geleerd. “Ze krijgen lessen bij een thuiszorgorganisatie en van onze eigen verpleegkundige,” vertelt Susanne. “En een fysiotherapeut leert de begeleiders hoe ze bepaalde oefeningen kunnen doen met een cliënt. Het voordeel is dat de oefeningen nu in de dagelijkse handelingen gepast worden, zonder dat daar een extra zorgverlener voor moet komen. De oefeningen worden onderdeel van alledag.”

Moeder Melanie is enthousiast. “Fieke heeft zoveel baat bij vertrouwde gezichten. Daardoor geniet ze dubbel van de dagbesteding. Deze manier van denken creëert kansen voor mijn dochter. Ik zie nu voor het eerst dat er in de toekomst wellicht een beter plekje voor Fieke is dan thuis. Dat had je me een jaar geleden echt nooit horen zeggen.”  |


Twinkel
Het project ‘Eén paar handen’ van de Berkelhof is één van de vernieuwende voorbeelden van persoonsgerichte zorg. Twinkels heten die voorbeelden. Ze worden verzameld en ondersteund in het kader van het vernieuwingstraject Begeleiding à la carte, onderdeel van het programma Volwaardig leven van het ministerie van VWS. Doel van dit programma is de zorg toekomstbestendig maken en passend bij de veranderende zorgvraag van mensen met een beperking. De Twinkels worden gedeeld met alle organisaties en professionals binnen de gehandicaptensector. Ze zijn te vinden op www.twinkelmagazinegehandicaptensector.nl.