Participatiesamenleving is niet het antwoord

Is de 'participatiesamenleving' wel het antwoord op maatschappelijke problemen? Dat is maar de vraag, stellen bestuurskundigen William Voorberg, Victor Bekkers en Lars Tummers van de Erasmus universiteit Rotterdam in een artikel in het blad Public Management Review.

Onder het mom van de participatiesamenleving wordt in de publieke sector steeds vaker de samenwerking met burgers gezocht om maatschappelijke problemen het hoofd te bieden. Het effect ervan is echter onbekend. De rol van burgers in het publieke domein wordt de komende jaren steeds groter. Er ontstaat een 'participatiesamenleving' met samenwerkingsverbanden tussen overheid en burgers. Hierbij kunnen zowel de overheid als burger het initiatief nemen. Een voorbeeld is het Singelpark in Leiden. Op basis van burgerinitiatief wordt dit park helemaal opgeknapt en gezamenlijk beheerd door gemeente en burgers.

Meebeslissen over begroting
Een ander voorbeeld is Porto Alegre (Brazilië), waar burgers op initiatief van de gemeente mogen meebeslissen over de begroting. Dit soort initiatieven beogen, naast het doel van het project zelf, om bestaande diensten goedkoper te maken (zoals bij het Singelpark) of het bestaansrecht van publieke organisaties te verlengen door burgers te betrekken bij overheidsbeleid, zoals in Porto Alegre.

Opbrengsten
Voorberg, Bekkers en Tummers concluderen op basis van een uitgebreide literatuurstudie dat weinig bekend is over de opbrengsten en de effecten van samenwerking met burgers. De meeste aandacht in de onderzoeken gaat naar de overheid of organisatie, in plaats van de burgerkant.

Slimme manieren
Volgens de bestuurskundigen zullen overheden en publieke organisaties slimme manieren moeten bedenken om burgers te motiveren voor openbare activiteiten, zoals financiële ondersteuning aan burgerinitiatieven. Uit de literatuurstudie blijkt dat overheden dat nauwelijks doen. Vaak wantrouwen publieke professionals de competenties van burgers en zien overheden niet in wat de voordelen zijn van samenwerking met of initiatieven van burgers.

Beter inzicht
De onderzoekers pleiten voor meer onderzoek om beter inzicht te krijgen in de daadwerkelijke effecten van de participatiesamenleving. Zorgen samenwerking met en initiatieven van burgers inderdaad voor lagere kosten, voor meer vertrouwen tussen burgers en overheid? Of valt het tegen? Daarnaast is er meer aandacht nodig voor welk type burgers bereid zijn om zich daarvoor in te zetten, en wat hun stimuleert of juist hindert bij samenwerking met overheden.

Lees meer op de site van de Erasmusuniversiteit Rotterdam