Participatie: wat kunnen wij voor elkaar doen?

Mensen met een verstandelijke beperking vroegen eind vorig jaar op de markt in Wormerveer aan voorbijgangers of ze misschien bij iets geholpen wilden worden. Zo ja, bij wat? En hadden ze misschien zelf ook zin en een bijzondere kwaliteit om in ruil iemand te helpen? Basaler kan de participatiesamenleving toch niet worden vormgegeven? Het project gaat verder, want binnenkort worden de vragen en de antwoorden aan elkaar gekoppeld.

De samenleving moet binnenkort zoveel mogelijk zelf voor zijn 'leden' zorgen. Zorgorganisatie Odion en de gemeente Zaanstad proberen met het project 'Alle handen samen' uit hoe cliënten en Wormerveerders elkaar kunnen helpen in het dagelijks leven. Voor de één een uitkomst bij problemen die hij zelf niet kan oplossen, voor de ander een zinvolle manier om zijn kwaliteiten in te zetten voor de samenleving.

Sociale wijkteams
Odion is deskundig in het respectvol begeleiden en opleiden van mensen met een beperking, de gemeente Zaanstad moet straks allerlei vormen van dagbesteding in de wijken gaan ontwikkelen, met een sterk gekrompen budget. In Wormerveer is de gemeente begonnen met de pilot 'sociale wijkteams.' Een sociaal wijkteam heeft als taak om 80% van alle (zorg)vragen in de wijk op te lossen, en is het eerste aanspreekpunt voor iedere Wormerveerder die ergens hulp bij nodig heeft.

Het sociale wijkteam heeft geen kennis over of ervaring met mensen met een verstandelijke beperking, maar zal straks ook voor deze groep burgers antwoorden moeten verzinnen op vragen.

Zelbewuster worden
Omdat ook Odion zoekt naar oplossingen in de wijk voor de cliënten, en participatie een geschikte manier is om mensen zelfbewuster en sterker te helpen worden, leek samenwerking een mooi plan. Doelen:

• Versterk de band tussen de cliënten van Odion en de Wormerveerse samenleving.
• Onderzoek hoe cliënten en Wormerveerders elkaar kunnen bijstaan.
• Versterk de regie van cliënten en hun zelfstandige deelname aan de samenleving.
• Onderzoek welke begeleiding er nodig is bij deze activerende wijkaanpak.
• Onderzoek wat er nodig is om blijvende dagbesteding in Wormerveer te organiseren.

Training in gespreksvoering
Het project Alle handen samen begon – na de nodige voorbereidingen - met een training gespreksvoering voor mensen met een verstandelijke beperking. Vervolgens gingen de teamleden - die voor 8 uur in de week zijn aangenomen - de buurt in om twee-aan-twee (iemand van Odion en iemand van het sociale wijkteam) mensen te ondervragen. Het project werd begeleid door een opbouwwerker van het sociale wijkteam en een medewerker van Odion. Eind maart presenteerde het team de eerste resultaten van de enquête.

Met twee ogen aankijken
De onmiskenbaar trotse leden van het enquêteteam vertelden tijdens de presentatie wat ze in de training hadden geleerd. "Ik heb geleerd dat je mensen moet aankijken, met twee ogen. En dat ze dan wel met je willen praten. Vroeger keek ik nooit mensen aan, dan liep ik maar met gebogen hoofd over straat als ik de hond uitliet. Nu loop ik rechtop, en kijk de mensen aan. En nu gaan ze wel met mij praten als ik de hond uitlaat," vertelde een vrouw. Een mede-teamlid had als eigen bijdrage toegevoegd dat je vooral 'met lieve ogen' moet kijken. Mensen aanspreken op straat, ze hadden het uit zichzelf nooit gedurfd, en nu konden ze het toch.

Een buurt vol klussen
Buurtgenoten vinden het wèl leuk om met hen te praten, ze vinden hen de moeite waard. Het team kreeg een enorm hoge respons op de markt en in het verzorgingshuis. Jongelui die je een abonnement op een mobiele telefoon willen verkopen worden liever gemeden, maar voor deze ontwapenende mensen namen de meeste voorbijgangers met liefde de tijd. Met behulp van pictolijsten inventariseerden de kwartiermakers welke soorten hulp mensen kunnen gebruiken. Van tuintje harken tot hond uitlaten, stoep vegen, boodschappen dragen, gezelligheid, samen thee drinken, en nog veel meer. De buurt blijkt vol klussen te zitten, die de enquêteurs graag willen uitvoeren. Een van de leden kan niet wachten tot hij mag beginnen. "Ik houd erg van straat vegen en tuintjes schoffelen. Dat heb ik van thuis, en ik doe het nu ook graag bij mijn huis in de buurt." De teamleden vroegen de voorbijgangers niet alleen wat ze nodig hadden, maar ook of zij misschien dingen kunnen waaraan behoefte is. Iemand wegbrengen met de auto, knopen aanzetten, helpen met de krant lezen, samen boodschappen doen. Ook die lijst raakte behoorlijk goed gevuld.

Koppelen
De lijsten met picto's hingen aan de wand tijdens de presentatie, maar er is nog geen dienst verleend. De komende maanden gaat de volgende fase in: het 'matchen' van de verschillende buurtgenoten die hulp nodig hebben en die hulp in de aanbieding hebben. De vragen en antwoorden worden via het sociale wijkteam aan elkaar gekoppeld. Daarna kan de werkelijke uitwisseling van kwaliteiten van start gaan.

Inmiddels hebben de Odion-cliënten zich al wel op een bijzondere manier laten zien aan de inwoners van Wormerveer: als geïnteresseerde buurtgenoten die graag een praatje maken en die een handje willen toesteken waar dat nodig is. De eerste drempel is geslecht.

Informatie over het project op de website van Alle handen samen