Omgaan met levensbedreigend zelfverwondend gedrag

Bianca luistert graag naar muziek en vindt het fijn om over haar rug gekriebeld te worden. Ze heeft een ernstige verstandelijke beperking en laat vanaf haar negende jaar zelfverwondend gedrag zien. Ze brengt zichzelf ernstige schade toe die levensbedreigend kan zijn. Gz-psychologe Natascha Albers van zorgorganisatie VanBoeijen deelt in een casus het onderzoek naar een verbetering in de situatie van Bianca.

Bianca heeft het Cornelia de Lange Syndroom dat veel lichamelijke klachten met zich mee brengt. Daarnaast is er ook een Autisme Spectrum Stoornis geconstateerd.

Bianca’s zelfverwondend gedrag is waarschijnlijk ontstaan door een kaakholteontsteking, mogelijk in combinatie met obstipatie- en refluxproblemen. Sindsdien is het zelfverwondend gedrag een zeer bepalende factor in haar leven. Zo wrijft ze met haar rechteroor over haar schouder, waarbij ze haar oor zo verwondde dat deze operatief verwijderd is. Ook bijt ze zichzelf, bonkt ze met haar hoofd tegen voorwerpen en laat ze zichzelf hard vallen.

Het zelfverwondend gedrag zorgt voor ernstige beschadigingen aan haar lichaam en kan zelfs levensbedreigend zijn. Daarnaast is ze agressief naar het team dat haar individueel begeleidt. Ze gooit met spullen, trekt kastdeuren kapot en schopt tegen deuren.

Machteloos
Door meerdere trajecten van het Centrum voor Consultatie en Expertiese (CCE) zijn er succes geboekt: zo is de nachtfixatie afgebouwd en zijn er mooie activiteiten gestart. Tegelijkertijd is de frequentie en ernst van het zelfverwondend gedrag blijven bestaan.

Handelingsverlegenheid, veel uitval van begeleiders en ad hoc acties zijn het gevolg. Het team kan steeds moeilijker afstemmen op de behoeften van Bianca. Voor Bianca leidt de situatie tot meer stress en dat leidt tot meer zelfverwondend gedrag. De teamleden voelen zich machteloos.

Zoektocht
Natascha Albers is GZ-psychologe en werkt met Bianca en haar team. In samenwerking met het CCE, binnen het project ‘Zelfverwondend gedrag aan banden’, is zij op onderzoek uit gegaan. Ze keek op welke vlakken er verbetering aangebracht zou kunnen worden in de situatie voor alle betrokkenen. Op de website Leren van casussen beschrijft ze deze zoektocht, waarbij het er vooral om ging in kleine stapjes de wereld van Bianca te vergroten en te zorgen dat de organisatorische voorwaarden op orde zijn (geen onderbezetting en wisselingen in het team).

Bekijk de casus Samen volgen we Bianca op de website Leren van casussen van het CCE.