Kenniscentrum verstandelijk gehandicaptenzorg
Menu

Nog genoeg uitdagingen in uitvoering van Wet langdurige zorg

24 mei 2017 Door de redactie Geen reacties

Uit onderzoek naar de uitvoering van de Wet Langdurige Zorg (Wlz), gebaseerd op de ervaringen van diverse betrokkenen, blijkt dat er nog wel het een en ander beter kan. Beoogde doelen blijken lastig meetbaar, of er schuilt een gevaar in, zoals een te grote afhankelijkheid van bijvoorbeeld vrijwilligers.

Het onderzoek in de sectoren Verpleging & Verzorging, de Gehandicaptenzorg en de langdurige Geestelijke Gezondheidszorg is uitgevoerd door Kpmg, Vilans en Tranzo, in opdracht van het Sociaal en Cultureel Planbureau. In dit artikel richt Klik zich op de ervaringen van zorgprofessionals, cliënten, mantelzorgers en zorgmanagers binnen de Gehandicaptenzorg en de Verpleging & Verzorging, die die te maken hebben met de volgende onderwerpen:

  • zorgplanbespreking
  • onafhankelijke cliëntondersteuning
  • mantelzorgers en vrijwilligers
  • eigen regie en kwaliteit van leven.


Zorgplanbespreking
Zorgplanbesprekingen worden veel ingezet in de praktijk. Het is voor zorgprofessionals een belangrijk moment, omdat je stilstaat bij de wensen en behoeften van de cliënt. Cliënten en mantelzorgers ervaren dat niet altijd zo. Ze uiten hun wensen net zo makkelijk in reguliere contacten met zorgprofessionals.

Er is duidelijk meer aandacht voor de individuele wensen van cliënten en ook worden familie en andere mantelzorgers meer betrokken bij de bespreking van het zorgplan. De inhoud focust steeds meer op het welzijn van de cliënt.

Cliënten geven aan dat ze nog niet altijd voldoende betrokken worden bij hun eigen zorgplan. Ook begrijpen ze niet altijd wat er in het plan staat. Vaak is een zorgplan al geschreven, en wordt dat met cliënt en familie besproken. Voor de cliënt is het dan moeilijk om zijn eigen ideeën te spuien en te begrijpen wat er precies bedoeld wordt.
Beter is volgens de ondervraagden vooraf een open gesprek te houden met de cliënt, daarmee houdt hij veel meer de regie. Nu is een cliënt wel aanwezig bij de bespreking, maar dat betekent niet automatisch dat hij daarmee ook betrokken is bij het overleg.


Onafhankelijke cliëntondersteuning
Deze term blijkt zowel bij de meeste zorgprofessionals als bij cliënten en mantelzorgers niet bekend. Veel cliënten weten niet dat ze zich kunnen laten bijstaan door een onafhankelijke cliëntondersteuner, bijvoorbeeld bij zorgplanbesprekingen, conflicten of bij opname. Bij degenen die wel ervaring hebben met deze vorm van begeleiding, lopen de meningen uiteen over de meerwaarde ervan.

De behoefte aan onafhankelijke bijstand lijkt ook beperkt. Cliënten maken bijvoorbeeld gebruik van cliëntvertrouwenspersonen of zorgbemiddelaars die niet onafhankelijk zijn. Dat leidt volgens de zorgprofessionals niet tot problemen bij de cliënt.

Het gevaar voor cliënten die niet (meer) kunnen praten, is dat familie en zorgverleners beslissingen voor hen nemen, hoe goed bedoeld ook. Er zijn veel manieren en instrumenten om ook bij deze cliënten – ook die met zeer beperkte cognitieve vermogens – te achterhalen wat hun wensen en behoeften zijn. Dat gaven zorgprofessionals in het onderzoek aan.


Mantelzorgers en vrijwilligers
De rol van mantelzorgers en vrijwilligers is steeds belangrijker geworden, dat was ook het doel van de Wet Langdurige Zorg. Maar zeker in de sector Verpleging & Verzorging bestaat het gevaar dat mantelzorgers overbelast raken als cliënten langer thuis blijven wonen.

Vrijwilligers doen vooral de leukere taken in de zorg: recreatieve activiteiten, stellen zorgprofessionals. Cliënten die weinig contact hebben of willen met vrijwilligers lopen daardoor het risico dat ze weinig aan activiteiten mee kunnen doen. Daarom is het belangrijk dat zorginstellingen niet geheel afhankelijk worden van vrijwilligers voor welzijns- en recreatieve activiteiten. Omdat door de vergrijzing de inzet van mantelzorg en vrijwilligers af zal nemen, is die afhankelijkheid ook niet gewenst.

Het blijkt niet eenvoudig vrijwilligers te vinden die cliënten willen ondersteunen met een complexere ondersteuningsvraag, bijvoorbeeld vanwege gedragsproblematiek. Er ontstaat zo een oneerlijke verdeling. Vrijwilligers kiezen nu eenmaal sneller voor een simpele welzijnsactiviteit dan voor eentje met een zwaarder begeleidend karakter.


Eigen regie en kwaliteit van leven
De uitvoering van de Wet Langdurige Zorg heeft onder meer tot doel dat cliënten meer de regie over hun leven krijgen en dat de kwaliteit van leven verbetert. De onderzoekers probeerden om de directe relatie vast te leggen tussen instrumenten als zorgplanbespreking en onafhankelijke cliëntondersteuning. Dat bleek lastig. De instrumenten zijn altijd ondersteunend. Voor cliënten tellen vooral een zinvolle daginvulling, het leren en behouden van vaardigheden en een prettige woonomgeving mee.

Ook blijken zorgprofessionals moeite te hebben met het loslaten van ‘zorgen voor’. Het hoort uiteindelijk naar ‘zorgen dat’ en ‘zorgen met’ te gaan. De zorgprofessional moet meer coachend worden, dat blijkt nog een stap te ver.

Zorgprofessionals en mantelzorgers zien voldoende personeel en financiële middelen wel als een voorwaarde om de eigen regie van cliënten te bevorderen. Dat is noodzakelijk om werk op maat te leveren, bijvoorbeeld om af te wijken van patronen (zoals het tijdstip van opstaan of douchen).

Vooral binnen de gehandicaptenzorg vinden cliënten hun eigen inbreng en zelfredzaamheid prettig. Ze zijn trots op wat ze kunnen en blij dat ze de mogelijkheid hebben om zich zelf verder te ontwikkelen.

Het onderzoek dat KPMG en Vilans hebben uitgevoerd maakt deel uit van de Evaluatie Hervorming Langdurige Zorg.
Lees het gehele onderzoeksverslag uit de sectoren Verpleging & Verzorging en Gehandicaptenzorg. Of lees meer informatie over het onderzoek binnen de langdurige Geestelijke Gezondheidszorg

 

Wil je reageren op dit artikel? Log dan in als abonnee!