Netwerk versterken: relaties planten en doorzetten

Een sociaal netwerk is een wisselwerking, waarin je dingen die je leuk vindt deelt en doet met de mensen om je heen. Hoe groot dit netwerk is, om een gelukkig mens te zijn, is per persoon verschillend. Hoe je een netwerk versterkt en hiermee als begeleider van mensen met een verstandelijke beperking rekening houdt, leerden de deelnemers van de Klik studiemiddag op 10 september bij In de Roos in Den Bosch.

Ruth MarkVoort-de Vries van trainingsbureau TOV zette de aanwezigen met films, discussies en vragen aan een ervaringsdeskundige aan het denken over sociale netwerken bij mensen met een verstandelijke beperking.

Eerst vroeg ze hoe het netwerk er bij jezelf uit ziet. Naast een harde kern van relaties waarmee je echt alles deelt, breidt dit steeds verder uit naar contacten die je minder vaak ziet. De een heeft daarbij aan een paar vrienden genoeg, terwijl een ander graag veel mensen om zich heen heeft.

Ervaringsdeskundige
Dat vertelde ook Ann, die in de woning Vossestaart in zorginstelling Leekerweide woont. Hoewel ze weinig contact met haar familie heeft, is ze niet eenzaam. “Mijn familie woont ver weg, maar ik kan naar ze toe als ik dat wil. Ze hebben een druk leven en gezin, dus ik ben ook weer blij als ik naar mijn huis kan, daar heb ik weer rust.”

Als ze mensen om hulp vraagt, zijn dit vaak wel mensen uit haar woning. “Ik help zelf graag ook anderen.” Maar verder beperkt ze het contact met haar huisgenoten het liefst. “We wonen met 24 mensen, het is een gemêleerd gezelschap. Het zijn mijn buren, maar meer niet, dat wil ik graag zo houden. Ik erger mij aan de ruzies, problematiek en muziek van anderen.”

Haar vriendenkring is divers, van alle leeftijden. Op de vraag of ze het ziet zitten of iemand uit haar netwerk als vrijwilliger mee zou gaan naar de dokter, antwoordt ze aarzelend: “Dan moet het wel een betrouwbaar iemand zijn, er worden toch privacydingen verteld.”

Wat heb je nodig
Ze heeft ook tips voor begeleiders die het sociale netwerk van cliënten met ernstige meervoudige beperkingen (emb) willen versterken. “Zoek wat diegene leuk vindt, zoek daar iemand bij en bied activiteiten die ze kunnen doen. Emb-ers hebben ook emoties, ze kunnen wel laten merken wie en wat ze wel of niet leuk vinden.”

Ruth vulde aan wat nodig is bij netwerkondersteuning van cliënten:

• Inzicht, dat krijg je door:
• De dialoog (bijvoorbeeld via een spel)
• Ondersteuning, vraag als begeleider naar hun wensen, dat vertellen ze niet altijd zelf
• Begrip voor kwetsbaarheid, meegaan naar activiteit
• Communicatiemiddelen (hebben ze toegang tot een telefoon, internet)
• Wederkerigheid
• Vertrouwen geven
• Fouten durven/mogen maken
• Wensen hebben en kunnen uitspreken

Bovenstaande geldt ook voor begeleiders en het netwerk zelf, maar die hebben daarnaast ook nog duidelijk beleid van de organisatie en een flinke dosis creativiteit nodig.

In je genen
Ruth: “Netwerken zit in je dna, bepaalde mensen in je team gaat het makkelijker af. Die zie je op een feestje ook met iedereen praten.” Een reactie uit de zaal: “We hebben een collega die contacten gewoon bij de supermarkt haalt. Dan hoort ze iemand praten bij de kassa en stapt er op af, omdat ze denkt: die past wel bij die cliënt.”

Een bijzondere film van een deelexperiment maakte indruk. Daarbij zie je dat mensen meer met elkaar delen dan ze denken, en dat er door mensen te verbinden mooie dingen kunnen ontstaan.

Bedreigingen
In de bijeenkomst was ook aandacht voor bedreigingen, zoals weerstand bij de cliënt of zijn familie en in de organisatie. “Wat als het netwerk vindt dat wij er zijn voor de zorg, maar de organisatie niet?” vroeg een van de aanwezigen. “Omschrijf sámen je visie,” adviseerde Ruth. “Je bent geneigd dit als team te bekijken, maar doe dit met het netwerk. Overleg wat ouders willen doen en houd rekening met verschil in draagkracht. Vraag wat de behoefte is en vul niet in voor ouders of cliënten.”

Bij het inzetten van je eigen netwerk is het belangrijk dat je verwachtingen en wat je waar kunt maken helder houdt. Tot slot kwamen er nog diverse tips en hulpmiddelen voorbij, zoals:

• Verdiepen in het huidige netwerk
• Een netwerkcoach
• Inzet van en contact met vrijwilligers (bijvoorbeeld via speciale websites)
• Inzet van netwerk van andere cliënten

“Uitbreiden van het netwerk draagt bij aan het levensgeluk, vergroot de eigenwaarde en het zelfvertrouwen van cliënten en verrijkt hun leven,” besloot Ruth.  |

Verslag van de studiebijeenkomst Samenspel met het netwerk van Klik & Buro TOV op donderdagmiddag 10 september bij In de Roos in Den Bosch.

Lees meer over sociale netwerken in de Klik Kennispocket Verstandelijke beperking & Sociale netwerken.