Nederlands ziekteverzuim daalt

Het ziekteverzuim in Nederland is gedaald van 7procent in 1990 naar 4,2 procent in 2010. Dat staat in onderzoeksrapport 'Belemmerd aan de slag' van het Sociaal en cultureel planbureau (Scp). Het gaat om mensen die door hun ziekte of handicap niet kunnen werken en die een uitkering krijgen.

Andere conclusie uit het rapport: Gedeeltelijk arbeidsongeschikten komen ondanks een actief arbeidsmarktbeleid moeilijk aan een baan. En als ze een baan vinden, loont het vaak niet. Volgens het rapport verzuimen ouderen meer dan jongeren. Dat verschil wordt veroorzaakt door de toenemende gezondheidsproblemen bij ouderen. Hoewel bij alle leeftijdsgroepen het ziekteverzuim daalt, is dat bij 55-plussers niet het geval. Vermoedelijk omdat de mogelijkheid tot vervroegd uittreden aanzienlijk is verminderd. Het ziekteverzuim onder vrouwen lag tussen 2005 en 2010 gemiddeld 30procent hoger dan bij mannen, maar het verschil tussen mannen en vrouwen wordt wel kleiner. Verder is het verzuim onder laagopgeleiden relatief groot. Dat is te verklaren door een slechtere gezondheid, slechtere werk- en woonomstandigheden, en een minder gezonde leefstijl.

Wajong
De onderzoekers noemen de opvallend sterk stijgende toename van Wajong-uitkeringen aan mensen die van jongs af aan een arbeidsbeperking hebben: ze waren op hun 18e al verstandelijk, lichamelijk of psychisch beperkt. Hun aantal steeg van 127.000 in 2000 tot 205.000 in 2010. Voor een deel komt dat door de invoering van de 'Wet werk en bijstand' in 2004, die gemeenten ertoe bracht het aantal bijstandsuitkeringen zo laag mogelijk te houden, en mensen eerder te laten doorstromen naar de Wajong. In 2010 is de Wajong ingrijpend veranderd, om jong gehandicapten meer aan het werk te krijgen. In 2011 nam de instroom naar de Wajong voor het eerst af.

Arbeidsdeelname
De arbeidsdeelname van mensen die gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn, of arbeidsgehandicapt, was in 2010 respectievelijk 57 procent en 39 procent. Terwijl van de mensen zonder beperkingen 72 procent aan het werk is. De arbeidsdeelname van mensen met een beperking is tussen 2002 en 2010 iets afgenomen, wat vooral met een stijgende leeftijd van de totale groep heeft te maken. De toelating tot voorzieningen voor gehandicapten is strenger geworden, waardoor de groep mensen die wel worden toegelaten gemiddeld ernstiger beperkt is.

Europese vergelijking
Het ziekteverzuim in Nederland is weliswaar gedaald, maar nog steeds hoger dan het Europese gemiddelde. In 2010 was gemiddeld 8,3 procent van de Nederlandse werknemers meer dan 15 dagen niet in staat te werken, terwijl het gemiddelde in de Europese Unie op 7,5 procent lag. De Nederlandse uitgaven aan arbeidsongeschiktheid behoren met 2 procent van het bruto binnenlands product tot de hoogste van de Europese Unie, maar ze dalen wel. De verschillen tussen de Europese landen worden wel kleiner als je de totale uitkeringsafhankelijkheid (inclusief werkloosheidregelingen) vergelijkt.

Inclusieve werkgevers
Mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt hebben werkgevers nodig die hen willen en kunnen opnemen. Tussen 2008 en 2010 deed 16 procent van de Nederlandse bedrijven en organisaties dat, maar dat percentage daalt, vermoedelijk door de slechtere economische situatie. Werkgevers die mensen met een beperking in dienst nemen worden 'inclusieve organisaties' genoemd. Ze onderscheiden zich van andere bedrijven: zo hebben ze meer kennis van de mogelijkheden en beperkingen van de doelgroep, hebben ze vaker een 'mensgerichte' cultuur, en behoren ze vaker tot de non-profitsector. Ze bieden mensen uit kwetsbare groepen vooral om sociale redenen een kans, maar ze willen de risico's wel binnen de perken houden. De inzet van kwetsbare groepen vraagt extra inspanningen van de organisatie, zoals begeleiding en werkaanpassing.

Bestel (31,90 euro) of download Belemmerd aan het werk, Onder redactie van Maroesjka Versantvoort en Patricia van Echtelt.