Muziekinterventies effectief bij stress

De negatieve impact van stress is een grote risicofactor voor het ontstaan van lichamelijke aandoeningen en psychische klachten. Een effectief en kostenvriendelijk middel tegen stress, ook bij mensen met een (licht) verstandelijke beperking, blijken muziekinterventies te zijn. Dit blijkt uit onderzoek waarop Martina de Witte aan de Universiteit van Amsterdam is gepromoveerd.

Om het hoofd te bieden aan de negatieve impact van stress, gebruiken miljoenen mensen ter wereld kalmerende medicatie. Maar die medicatie kan allerlei nare bijwerkingen hebben. “De ontwikkeling van en onderzoek naar innovatieve en niet-farmacologische interventies voor stressvermindering zijn daarom hard nodig,” stelt Martina de Witte. “Vooral voor mensen waarvan bekend is dat ze kwetsbaarder zijn voor stress en voor wie psychologische interventies minder geschikt zijn, zoals mensen met een licht verstandelijke beperking. De ervarings- en actiegerichte benadering van muziekinterventies is voor deze mensen bovendien bijzonder goed geschikt.”

Omdat al bekend is dat muziek stress kan verminderen, zowel door te luisteren als zelf muziek te maken, worden muziekinterventies steeds vaker gebruikt in de medische en geestelijke gezondheidszorg. In haar promotie-onderzoek analyseerde Martina de Witte met collega’s honderden studies met in totaal meer dan 12.000 deelnemers om de effectiviteit van muziektherapie te onderzoeken.

Typen muziekinterventies
Naast het analyseren van effecten, heeft zij samen met haar team onderzoek gedaan naar de precieze inzet van verschillende typen muziekinterventies, en welke aspecten van deze interventies van belang zijn bij het behandelen van stressklachten. “In de praktijk zien we dat er met name gebruik wordt gemaakt van twee typen muziekinterventies:

1. muziekluisterinterventies (‘music medicine’), waarbij het doel is te ontspannen door het luisteren naar specifieke relaxerende muziek, en
2. muziektherapie interventies om stress en spanning te behandelen. Dit zijn doelgerichte en methodische interventies, aangeboden door een gediplomeerd muziektherapeut, die het luisteren naar muziek en het samen muziek maken omvatten, zoals songwriting, samen zingen, of muzikale improvisatie.’

Uit een analyse die de onderzoekers maakten van eerdere literatuurstudies blijkt dat muziekinterventies positieve kleine tot middelgrote effecten hebben zowel op fysiologische stressgerelateerde 'arousal' (verhoogde bloeddruk, hartslag, hormoonspiegels) en op ervaringen van stress (angst, rusteloosheid of nervositeit):

• Muziek blijkt de fysiologische effecten waarmee stress gepaard gaat, zoals toegenomen hartslag, bloeddruk en ademhalingssnelheid, te kunnen verminderen;
• Muziek heeft positieve effecten op het subjectief ervaren van stress, zoals het gevoel het niet meer aan te kunnen, zich zorgen maken en nervositeit.

“Dit bewijst dat muziekinterventies effectief kunnen zijn in het verminderen van stress en rechtvaardigt daarmee het toenemende gebruik van muziekinterventies in zowel de medische- als de geestelijke gezondheidszorgpraktijk,” stelt De Witte.

In een analyse van onderzoeken naar de invloed van muziektherapie-interventies op het verminderen van stress blijkt ook een middelgroot tot groot effect. “Vooral muziektherapie is effectief bij het verminderen van stress. Dit kan mogelijk verklaard worden door de gepersonaliseerde, op maat gesneden aanpak van de muziektherapeut die specifiek is opgeleid om muzikaal af te stemmen op de behoeften van de patiënt,” concludeert De Witte. |



Martina de Witte promoveerde 29 oktober aan de Universiteit van Amsterdam op haar onderzoek Music Interventions for Stress Reduction. De Witte keek in een aparte studie ook naar het verlagen van het stress bij mensen met een licht verstandelijke beperking met muziektherapie. Martina de Witte is als docent en onderzoeker verbonden aan de Academie voor Gezondheid en Vitaliteit van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, de Universiteit van Amsterdam, en het landelijk lectoraat KenVaK. Daarnaast heeft ze jarenlange praktijkervaring als muziektherapeut bij Stevig, waar mensen met lichte verstandelijke beperkingen en (forensische) psychiatrische problematiek worden behandeld.