Kenniscentrum verstandelijk gehandicaptenzorg
Kenniscentrum verstandelijk gehandicaptenzorg
Dankzij maatregelen in 2012 om de groei van de kosten van het persoonsgebonden budget voor langdurige zorg te beperken, is het aantal mensen met een nieuwe indicatie sterk gedaald. Maar de gemiddelde kosten per pgb-houder namen toe. De totale kosten van het pgb in de Awbz bleven in 2012 stabiel, terwijl het bedrag in de jaren daarvoor jaarlijks met 9% groeide, aldus een nieuw onderzoek van het Sociaal en cultureel planbureau. Het aantal pgb-houders met een indicatie voor intramurale zorg groeide in 2012 nog wel, maar de groep met een extramurale indicatie werd kleiner.
De cijfers komen uit de Scp-publicatie 'Het persoonsgebonden budget in de Awbz: monitor 2012'. De voornaamste trends in de periode 2009-2012 zijn in beeld gebracht. Ook toetsen de onderzoekers wat het effect was van de bezuinigingsmaatregelen op het pgb die op 1 januari 2012 ingingen. Vanaf die datum behielden bestaande cliënten twee jaar lang hun indicatie, maar kwamen nieuwe aanvragers alleen voor een pgb in aanmerking als zij een zware indicatie hadden (intramuraal verblijf).
Iets lichtere aanvragers (extramurale indicatie met minstens 10 uur zorg per week) konden een beroep doen op een nieuwe regeling, de vergoedingsregeling persoonlijke zorg (vpz). De overige nieuwe aanvragers waren aangewezen op zorg in natura.
Minder indicaties
Eind 2011 waren er 139.000 pgb-houders, een jaar later was dat gedaald tot 129.000 mensen, inclusief een kleine groep die in 2012 aanspraak maakte op de - inmiddels weer afgeschafte - vergoedingsregeling persoonlijke zorg (vpz). De daling in 2012 bedroeg daarmee 7%, terwijl de periode 2009-2011 een jaarlijkse groei van 8% kende.
Na invoering van de pgb-maatregelen bleef de uitstroom tamelijk stabiel, maar nam de instroom af tot een kwart van het aantal instromers een jaar eerder. In 2012 vroegen maandelijks ongeveer 2000 minder mensen een pgb aan dan in 2011. Bijna een derde van deze daling doet zich voor bij de jongeren met een psychiatrische beperking, waar het percentage nieuwe aanvragers met een pgb-voorkeur afnam van 77% naar 5% (bij Bureaus jeugdzorg). Dit is de groep die het meest gebruik maakt van een pgb.
Hogere kosten per pgb-houder
Tegelijkertijd stegen de gemiddelde kosten per pgb-houder, van jaarlijks € 18.300 aan het eind van 2011 naar €20.800 een jaar later. De sterke stijging in 2012 wordt volgens de onderzoekers vermoedelijk door drie ontwikkelingen veroorzaakt:
Stabilisatie totale uitgaven
De combinatie van minder pgb-houders en hogere kosten per persoon betekent dat de totale kosten voor de pgb's in de Awbz in 2012 ongeveer even hoog waren als het jaar daarvoor: € 2,7 miljard. In de periode 2009-2011 stegen de kosten nog met 9% per jaar. In 2012 steeg het aantal personen met een indicatie voor intramurale zorg met een voorkeur voor pgb met 40%.
De stijging kan voor een deel worden verklaard uit de aantrekkelijke pgb-tarieven in 2012 voor cliënten met een verblijfsindicatie, die toen hoger waren dan de tarieven bij zorg in natura. Daarnaast kan er sprake zijn geweest van upcoding: het verschijnsel dat men meer zorg vraagt en geïndiceerd krijgt dan men nodig heeft, om voor bepaalde zorg (in dit geval een pgb) in aanmerking te komen.
Nauwelijks wachtlijsten
Als gevolg van de pgb-maatregelen is in de eerste helft van 2012 zoals verwacht vrijwel geen instroom te zien van nieuwe pgb-houders met een indicatie voor minder dan 10 uur extramurale zorg. Ook de instroom bij de groep die voor meer dan 10 uur extramurale zorg in aanmerking komt, nam af. Verwacht werd dat door de pgb-maatregelen het aantal indicaties voor zorg in natura zou toenemen in 2012, dat is niet het geval. Wachtlijsten bij zorgaanbieders komen nauwelijks voor.
Het persoonsgebonden budget in de AWBZ. Door Ab van der Torre, Ingrid Ooms en Mirjam de Klerk. Uitgave van het Sociaal en cultureel planbureau, prijs € 15,90. Te bestellen en te downloaden op www.scp.nl
