Late start en hoogte pgb verklaart deels grote groei

Omdat het persoonsgebonden budget (pgb) in Nederland laat is gestart en de budgetten relatief hoog zijn, is de vraag ernaar enorm gestegen. Daarnaast is er een grote groep nieuwe gebruikers, namelijk jongeren met psychische en verstandelijke beperkingen, die vóór de aanvraag van het budget geen zorg ontving of gebruik maakte van mantelzorg.

Het Sociaal Cultureel Planbureau (Scp) onderzocht het succes van het pgb en vergeleek de Nederlandse situatie die in Duitsland en Engeland. De conclusies:

• De Awbz-voorzieningen in Nederland zijn toegankelijker dan de andere twee landen.
• In Nederland zijn de toegekende budgetten relatief hoog, wat de grote vraag ernaar voor een deel verklaart.
• In Nederland heeft men geen moeite om mantelzorg te belonen, in tegenstelling tot andere landen zoals het Verenigd Koninkrijk.
• De latere invoering van het pgb in Nederland (28 jaar na de invoering van de Awbz) zorgt voor een grote groei in gebruik, door 'nieuwe' groepen cliënten. In Duitsland, waar de mogelijkheid voor keuze tussen zorg in natura of een pgb al vanaf het begin van de invoering van de langdurige zorgwet bestaat, is er een constante hoeveelheid pgb-houders.
• De aanpassingen in de Awbz (vooral de modernisering in 2003), en de beperkte contracteerruimte van zorgkantoren binnen de zorg in natura, zorgen ervoor dat zelfs vijftien jaar na de invoering van het pgb in Nederland de keuzemogelijkheden toenemen en daarmee ook het pgb-gebruik – maar ook het
  zorggebruik in het algemeen – blijft groeien.

De Scp benadrukt dat het niet per definitie problematisch is dat het pgb-gebruik zo hard groeit. De pgb-regeling vergroot immers de keuzevrijheid van cliënten, waarmee de regie over het eigen leven ondanks beperkingen wordt bevorderd. Bovendien is het gebruik van een pgb in vergelijking met zorg in natura vaak goedkoper.

Evenwicht
Hoewel er veel nieuwe zorgvragers gebruikmaken van een pgb, meent het Scp dat als de regeling blijft zoals deze nu is, het pgb uiteindelijk geen nieuwe cliënten meer aantrekt, zodat er een evenwicht ontstaat tussen het gebruik van zorg in natura en het pgb. Op korte termijn loopt de betaalbaarheid van de langdurige zorg wel gevaar als de zorgvragen zo hard blijven groeien.

"Om de zorg te waarborgen, voor met name de cliënten met een zwaardere zorgbehoefte, moet de toegang tot zowel pgb als zorg in natura kritisch onder de loep worden genomen. Met relatief lichte beperkingen komt een Nederlander al gauw in aanmerking voor publiek gefinancierde zorg", zo concluderen de onderzoekers. Ze adviseren om een goed evenwicht te vinden tussen betaalde mantelzorg en het koesteren en ondersteunen van mantelzorgers waar mogelijk.