Laat mantelzorgers niet alleen modderen

Of mensen informele hulp willen geven, hangt sterk samen met de aard van de relatie, en met de aard en de intensiteit van de hulp. De meeste mensen vinden het vanzelfsprekend om hulp aan familie te geven, en met mate aan kennissen die ze aardig vinden. Maar mantelzorgers en vrijwilligers hebben zelf ook steun nodig voordat ze te zwaar worden belast.

Het Sociaal en cultureel planbureau verdiepte zich in de mantelzorgers en vrijwilligers.

• Mantelzorgers vinden het vaak moeilijk hulp te vragen.
• Beroepskrachten wijzen op het belang van goede ondersteuning om overbelasting te voorkomen, maar mantelzorgers zijn nog onvoldoende in beeld bij gemeenten.
• Buren kunnen voor hand- en spandiensten een rol spelen.
• Vrijwilligers doen vooral aan welzijn en minder aan zorg.
• Vrijwilligers hechten aan waardering en ondersteuning; bij zwaardere cliëntgroepen is goede matching en ondersteuning essentieel.
• Als meer mensen 'verleid' worden tot vrijwilligerswerk kan het aanbod toenemen.

Dit zijn de voornaamste bevindingen van de Scp-publicatie Hulp geboden; Een verkenning van de mogelijkheden en grenzen van (meer) informele hulp. Het rapport gaat over de ervaringen met mantelzorg en vrijwilligerswerk.

Naaste familie
Of mensen informele hulp willen geven en welke hulp zij willen geven, hangt sterk samen met de vraag voor wie: naaste familie help je uiteraard, als je kunt. Mensen die verder afstaan maar die je wel aardig vindt, wil je af en toe helpen.

Vrijwilligers die aan het onderzoek meededen hebben het gevoel dat de overheid steeds meer van hen verwacht en dat benauwt hen. Zij vrezen dat de druk om voor elkaar te moeten zorgen toeneemt, en zijn bang om afhankelijk te worden van hun eigen netwerk.

Of mensen hulp kunnen geven hangt van de individuele omstandigheden af, zoals tijd, de eigen gezondheid, de financiële positie en de vraag of je er voldoende kennis en vaardigheden voor hebt. Een onkostenvergoeding, een cursus of een verlofregeling kan daarbij helpen.

Er alleen voorstaan
Mantelzorgers vinden het vanzelfsprekend om hulp te geven, maar moeilijk om er zelf om te vragen. Terwijl ze wel hulp kunnen gebruiken. Velen hebben het gevoel er alleen voor te staan. Ze willen anderen niet belasten met een hulpvraag of beseffen niet dat ze hulp nodig hebben. Zorgorganisaties en hulpverleners zouden daar meer oog voor moeten hebben, om overbelasting te voorkomen.

Het wordt tijd, aldus de onderzoekers, voor een methodiek waarmee hulpverleners het netwerk in beeld kunnen brengen, en voor cursussen die hen helpen meer oog te krijgen voor de behoeften van mantelzorgers. Daarnaast moet goede ondersteuning, zoals lotgenotencontact of psychosociale hulp, laagdrempelig beschikbaar zijn.

Een goede match
Voor vrijwilligers in de zorg is plezier in het werk essentieel. Dat vereist een goede match tussen cliënt en vrijwilliger. Ook waardering vanuit de organisatie en de cliënt, coaching, cursussen en een verzekering ondersteunen de vrijwilligers.

Voor uitbreiding van vrijwilligerswerk lijkt meer winst te zitten in nieuwe aanwas dan in uitbreiding van taken of uren voor de bestaande vrijwilligers, zo melden diverse organisaties en ook de vrijwilligers zelf. Om nieuwe vrijwilligers te vinden zouden organisaties vooral mensen persoonlijk moeten vragen of ervoor zorgen dat ze in een hulpvraag iets herkennen dat hen raakt. Organisaties signaleren momenteel geen grote knelpunten bij de werving van nieuwe vrijwilligers, maar wijzen erop dat dit kan samenhangen met de hoge werkeloosheid. Wel is het soms lastig om voor zware cliëntgroepen goede vrijwilligers te werven.

Hulp geboden Een verkenning van de mogelijkheden en grenzen van (meer) informele hulp. Uitgave van het Sociaal en cultureel planbureau, prijs € 23.-
www.scp.nl