Inspectie: Gebruik psychofarmaca in gehandicaptenzorg neemt af

Het gebruik van psychofarmaca in de gehandicaptenzorg ligt sinds enige jaren onder een vergrootglas. Wanneer deze medicatie wordt voorgeschreven, dient dat op een onderbouwde manier te gebeuren, waardoor het gebruik ervan uiteindelijk afneemt. De meeste zorgaanbieders in de gehandicaptenzorg letten daar goed op, is de conclusie van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting na onderzoek.

De inspectie heeft bij veertig grote en kleine instellingen in de gehandicaptenzorg gekeken naar hoe psychofarmaca worden voorgeschreven. Dertig van de onderzochte zorgaanbieders schrijven op een onderbouwde manier voor, waardoor onnodig gebruik van psychofarmaca wordt voorkomen. Denk aan cliënten die medicatie krijgen die bij hen niet werkt of die ernstige bijwerkingen heeft.

Daarnaast zet bijna de helft van de instellingen extra stappen om het medicijngebruik verder terug te dringen. Vijf van hen doen in dit kader aanvullend wetenschappelijk onderzoek, samen met universiteiten.

Het onderzoek van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd wijst uit dat de wensen van de cliënt het uitgangspunt zijn bij de psychofarmaca. Als een medicijn niet werkt of als afbouw juist negatieve gevolgen heeft voor de cliënt, nemen zij passende stappen om aan te sluiten bij de behoeften van de cliënt.

Arts VG
Overigens zijn er ook instellingen waar het onderbouwd voorschrijven nog niet zo’n vaart genomen heeft. Bij drie zorgaanbieders zag de inspectie terughoudendheid om te werken aan de mogelijke afbouw van het gebruik van psychofarmaca. Uit deze bezoeken kwam naar voren dat zowel bij de begeleiders als bij de cliënt(vertegenwoordiger) angst was om de medicatie van de cliënt te veranderen vanwege de spanningen die dit bij de cliënt, of op de afdeling waar de cliënt woont zou kunnen opleveren.

Opvallend is ook dat bij zorgaanbieders waar geen of een geringe inzet van de arts verstandelijk gehandicapten (AVG) is, het onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca minder goed gaat.

Arts en apotheker
De inspectie wil dat de jaarlijkse medicatiebeoordeling uitgevoerd wordt volgens de Handreiking medicatiebeleid van de VGN. Dit betekent dat een apotheker en een arts jaarlijks gezamenlijk de medicatie van alle cliënten evalueren. Bij tien van de veertig zorgaanbieders gebeurde dit niet. Bij hen lag het accent bijvoorbeeld op risicogroepen (polifarmacie en leeftijd) of waren artsen huiverig om medicatie te beoordelen die ze niet zelf hadden voorgeschreven.

Bij de meeste bezochte zorgaanbieders zorgt de apotheker voor medicatiebewaking als de arts psychofarmaca voorschrijft. Hij bekijkt bijvoorbeeld of medicijnen geen negatieve effecten geven op de werking van andere medicijnen. Wat dan wel weer opvallend is: mogelijke bijwerkingen staan wel in het dossier van de apotheker, maar lang niet altijd in het medisch cliëntdossier bij de arts, aldus de inspectie.

Specialisaties
Uit het onderzoek blijkt dat de omvang  van of de plaats waar de zorgaanbieder gevestigd is, niet van invloed is op de prestaties. Wel constateerden de onderzoekers dat zorgaanbieders die gespecialiseerd zijn in bepaalde aandoeningen (zoals Prader-Willi of epilepsie) gemiddeld beter scoren op het onderbouwd voorschrijven.

Verwachtingen
De inspectie verwacht dat de zorgaanbieders de komende jaren hun ervaringen en kennis rond het onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca gaan delen met elkaar. Daarnaast is nog winst te behalen door:

• specifieke scholing over psychofarmaca aan te bieden aan bijvoorbeeld begeleiders,
• het beter op elkaar afstemmen van het cliëntdossier en diens medisch dossier,
• het beter in beeld brengen van het gebruik van psychofarmaca, zodat zorgaanbieders gerichter kunnen gaan werken aan onderbouw voorschrijven en afbouwen.

De resultaten van het onderzoek zijn 24 mei gedeeld met zorgaanbieders en andere veldpartijen op een conferentie die de inspectie heeft georganiseerd.  |

Download het rapport Toezicht op onderbouwd voorschrijven psychofarmaca in de gehandicaptenzorg.