Film geeft niet-sprekende mensen met autisme een stem

In de documentaire The Reason I Jump krijgen vijf niet-sprekende mensen met autisme een stem. Vanuit het gelijknamige boek uit 2007 van de destijds 13-jarige Naoki Higashida worden parallellen getrokken met hun frustratie om niet te kunnen zeggen wat je wil, het zien van details in plaats van het geheel, het overstelpt worden door emoties en de geruststelling die in herhaling of bepaalde sensorische prikkels zit. De film draait nu in de bioscopen en is ook op Disney+ en online te bekijken.

“Kun je je voorstellen hoe het is als je niet kan vertellen wat je wil?” Met die woorden van de Japanse tiener Naoki uit zijn bestseller ‘Waarom ik soms op en neer spring’ begint ook de gelijknamige documentaire die nu in de Nederlandse en Belgische filmhuizen en online te zien is.

Zoals Naoki schreef is zijn verhaal niet op alle mensen met autisme van toepassing, maar “het geeft hopelijk wel meer begrip voor hoe iemand met autisme zich kan voelen, zodat deze mensen een betere plek krijgen in de wereld.” Dat is ook de intentie van filmmaker Jerry Rothwell, die met zijn documentaire het verhaal van vijf mensen met autisme die niet kunnen spreken uit verschillende delen van de wereld in beeld brengt, afgewisseld met citaten van Naoki.

Frustratie
Amrit vertelt wat er in haar omgaat door de prachtige lijntekeningen die ze maakt. Ze werd gepest en niet begrepen, en uit frustratie kon ze uren achter elkaar schreeuwen en huilen. In citaten van Naoki komt naar voren dat het ervaren van de wereld voor mensen met autisme emotioneel veel vergt. “Wat heb ik haar aangedaan? Ik liet haar niet zichzelf zijn,” zegt de moeder van Amrit als ze dit beseft.

Emoties
Joss heeft een fascinatie voor trafo-huisjes, waarvan hij het geluid van ver hoort. Ook zien we hem bellen blazen en trampoline springen, wat Naoki een fysieke reactie noemde om los te komen van heftige emoties. In de puberteit groeit Joss zijn angst en kan hij soms uitbarsten in agressie. Zoals Naoki die geciteerd wordt: “Het voelt alsof mijn hele lichaam van iemand anders is. En ik kan niet anders dan uitbarsten als een tsunami, maar erna haat ik mij zelf enorm.”

Spellen
Het verhaal van Emma en Ben geeft niet-sprekende mensen met autisme de krachtigste stem, omdat dit echt vanuit henzelf verteld wordt. Via een alfabet-bord hebben zij leren spellen wat ze willen zeggen, en dat bleek veel meer dan mensen dachten. “Ze hebben onze mensenrechten geschonden,” vertellen ze over het eerdere onderwijs dat ze kregen en ver onder hun niveau was.

Stigma
De ouders van Jestina uit Sierra Leone worstelen het meest met het stigma vanuit de gemeenschap: hun kind zou door de duivel bezeten zijn. Ze doorbreken dit taboe door er over te vertellen en een speciale school te beginnen, zodat deze kinderen een plek krijgen in de gemeenschap.

Dat verkeerde beeld van autisme kan alleen maar veranderen door beter naar het verhaal van mensen zelf te luisteren, zo maakt de film duidelijk. "Ik denk dat we het gesprek over autisme kunnen veranderen, door er onderdeel van te worden," zo zegt Ben ook in het slot van de film.  |

De documentaire The reason I jump draait nu in de Nederlandse en Belgische filmhuizen en is te zien op Disney+ en op Picl.