Empathie versterken met computerspel

Er is een computerspel ontwikkeld waarmee begeleiders van mensen met een verstandelijke en zintuigelijke beperking hun empathische kwaliteiten kunnen vergroten. 'De wereld van Empa' geeft hun op een speelse manier inzicht in de emoties en drijfveren van cliënten en hun eigen reacties daarop.Illustratie Metropolisfilm

Empathie is het vermogen om je in te leven in een ander. Empathie ontwikkel je al in je eerste levensmaanden en -jaren. Je ouders weten – als het goed is – precies wat jij nodig hebt, en komen tegemoet aan je behoeftes. Je voelt je gekend en veilig, zo ontstaat een band. Die goede, veilige gehechtheid is de basis om zelf ook empathisch te kunnen worden.

Inlevingsvermogen
Bij kinderen met een verstandelijke beperking kan het soms grondig mis misgaan met het gehechtheidsproces. Omdat hun non-verbale signalen soms moeilijk te begrijpen zijn, moeten hun ouders en ook hun leerkrachten of begeleiders, een extra goed inlevingsvermogen hebben om hen te kunnen begrijpen, en hun te geven wat ze nodig hebben.

Het is alleszins de moeite waard om dat vermogen te trainen en te verdiepen, want als je meer begrijpt van je cliënt kun je hem beter begeleiden, zodat hij zich veilig voelt en zich verder kan ontwikkelen. Wetenschappers en ontwerpers ontwikkelden daarvoor het spel De wereld van Empa. De speler ziet in eenvoudige tekenfilmpjes steeds een opvoeder en een kind in een bepaalde situatie.

Cirkel van veiligheid
Met de vraag 'Wat heeft het kind nodig? wordt de speler uitgenodigd om zich in het kind te verplaatsen, wat zijn empathie voor mensen met een beperking vergroot. De speler leert tijdens het spel de verschillende aspecten van de 'Cirkel van veiligheid' toe te passen. De vragen dwingen de speler om na te denken, en sensitief te reageren met gedrag dat tegemoet komt aan de behoeftes van het kind. Het puntensysteem maakt het spel uitdagend en onvoorspelbaar.

Sinds eind november is het spel De wereld van Empa beschikbaar. Je kunt kiezen: of je speelt het, of je doet mee aan het onderzoek over empathie. In het laatste geval kun je het spel pas spelen als je van te voren een vragenlijst hebt ingevuld. Ook achteraf worden je vragen gesteld.

In Klik 9, die 13 december verschijnt, staat een langere versie van dit bewerkte artikel dat Paula Sterkenburg samen met anderen schreef voor het boek Psycholanalyse in de media, gebruik van media binnen en buiten de behandelkamer. Uitgeverij Van Gorcum. Paula Sterkenburg, is gz-psycholoog bij Bartiméus en universitair docent aan de afdeling ontwikkelingspedagogiek van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Het spel is ontwikkeld in samenwerking met Metropolisfilm.