Eigendunk leidinggevenden verstoort werkrelatie

Niet alleen topfiguren in bedrijven en organisaties, ook leidinggevenden op een lager niveau overschatten zichzelf. Dat leidt tot een verstoorde werkrelatie met medewerkers en tot conflicten op de werkvloer, wat weer ten koste gaat van de effectiviteit van deze managers. Dat blijkt uit onderzoek van Niels van der Kam, die 14 juni in Groningen promoveert.

Naar zelfoverschatting bij leidinggevenden in de tussenlaag is nog weinig onderzoek verricht. Het verschijnsel wordt volgens Van der Kam deels veroorzaakt door de druk die de leidinggevenden van onder- en bovenaf voelen, deels hangt het samen met gezonde ambitie.

Pocher
Leidinggevenden krijgen vaak kritiek en niet helemaal ten onrechte, ontdekte Van der Kam: "Een deel van de managers overschat zichzelf. Zij blazen hoog van de toren. Aanvankelijk kan dat nog indruk maken, maar al snel merken de ondergeschikten dat hij of zij de verwachtingen niet kan waarmaken en vinden ze hun chef een pocher."

Prestaties
Van der Kam onderzocht het verschijnsel op de werkvloer bij twee grote instellingen, een onderwijsinstelling en een instelling voor geestelijke gezondheidszorg. Hij toetste of een te positief beeld bij leidinggevenden over hun eigen leiderschapsgedrag hun werkrelaties met medewerkers en vervolgens hun prestaties beïnvloedt. En verder keek hij hoe die zelfoverschatting bij leidinggevenden zich in de loop van de tijd ontwikkelde.

Negatieve spiraal
Van der Kam: "Zelfoverschatting verstoort de werkrelatie tussen de leidinggevende en zijn afzonderlijke medewerkers. Vooral extraverte medewerkers hebben minder de neiging zich de benen uit het lijf te lopen voor zo'n chef, waardoor de relatie verder verslechtert." Zichzelf overschattende leidinggevenden krijgen conflicten met hun medewerkers waardoor zij minder presteren.

Zelfbescherming
Is het dan beter om bescheiden mensen in dat soort functies te benoemen,? Nee, dat werkt ook niet altijd. Zelfoverschatting kan namelijk ook voortkomen uit zelfbescherming. Het is een manier om met druk en hoge verwachtingen om te gaan. Bovendien bestaat het risico dat leidinggevenden juist door hun positie minder vaak eerlijke feedback krijgen, waardoor een te positief zelfbeeld niet wordt gecorrigeerd.

Niet aardig
Van der Kam benadrukt dat zelfoverschatting niet alleen maar een slechte eigenschap is. "Bijna iedereen overschat zichzelf. We vinden onszelf al gauw een briljant coureur. Dat is ook niet erg, het activeert ons als we denken dat we meer kunnen. Het geeft ons een prikkel ergens aan te beginnen. Tegelijk moeten we vaststellen dat we mensen die zichzelf overschatten niet aardig vinden."

Proefschrift van Niels van der Kam aan de Rijksuniversiteit Groningen.