Een zomerse flauwte

Klaas zit lekker te genieten in de zon. Zijn begeleidster heeft hem vanochtend in de tuin neergezet, uiteraard goed ingesmeerd met een hoge factor zonnebrandolie. Hij zit er nu al twee uur. Klaas zal zelf niet zo snel een andere plek opzoeken en blijft dan ook rustig op zijn plekje. Plotseling begint hij te zweten en te jammeren. De begeleidster hoort het, en rent naar hem toe. Ze ziet dat Klaas flauwvalt. Hij trekt wit weg en zijn pols is niet goed meer te voelen. Wat een schrik! Gelukkig komt hij al snel weer bij.

Ik denk dat de meeste begeleiders een dergelijke reactie wel eens hebben gezien. Sommigen is het zelf overkomen. Gelukkig voor Klaas komt het flauwvallen niet door problemen van zijn hart. Soms gaat het flauwvallen gepaard met wat kleine schokjes, wat niet betekent dat het epilepsie is.

Wat is er eigenlijk gebeurd in het lichaam van Klaas? Hij raakte letterlijk bevangen van de warmte. Wat wij zien is de bleekheid en het zweten. Hij voelt zich misselijk en duizelig. Door de hitte wordt het zenuwstelsel op een bepaalde manier geprikkeld. Als reactie hierop wordt de hartslag steeds trager. Ook kunnen bloedvaten wijder open gaan staan, waardoor de bloeddruk daalt. Gevolg is, dat er onvoldoende bloed in de hersenen komt, waardoor iemand flauwvalt.

Laten liggen
Gelukkig (mits hij er geen verwondingen aan overhoudt) valt iemand daarbij bijna altijd letterlijk neer. Door een liggende houding is het namelijk, met een trage hartslag en een lage bloeddruk, voor het lichaam gemakkelijker om bloed naar de hersenen te vervoeren. Wie gelijk na de flauwte rechtop wordt gezet, loopt grote kans opnieuw flauw te vallen.

Dus: laat iemand altijd even liggen om goed bij te komen. Daarnaast kun je proberen de oorzaak van het flauwvallen weg te halen. Zoals bij Klaas, die de rest van de dag in de schaduw of binnen zat. Is de oorzaak niet duidelijk of blijft de cliënt lang buiten bewustzijn, dan moet er natuurlijk snel een dokter bij komen.

Ja maar, hoor ik je denken, ik heb zo'n flauwte wel eens gezien, alleen zat diegene helemaal niet in de zon. Hoe kan dat?

Flauwvallen is inderdaad geen typisch zomerkwaaltje. Er zijn ook andere oorzaken die het zenuwstelsel prikkelen, waardoor een flauwte kan ontstaan. Bijvoorbeeld een flinke hoeveelheid plassen of ontlasting in één keer. Denk ook aan emotie en pijn bij mensen die slecht tegen pijn, bloed of prikken kunnen.

Mocht je op vakantie naar Londen gaan: de wachters voor het Engelse paleis vallen ook wel eens flauw. Zij staan uren achter elkaar in de houding, en mogen niet bewegen. Zo zakt er veel bloed in hun benen en krijgen hun hersenen te weinig, met alle gevolgen van dien.

Column de Dokter - Juli/Aug, Monique van der Wolf