Een kind dat niet op jou lijkt

Zeldzaam is het niet, maar moeilijk wel: een kind krijgen dat niet op jou lijkt. De Amerikaanse journalist Andrew Solomon was zo'n kind. Dyslectisch, en ook nog homoseksueel. Hij verschilde van zijn ouders, en dat was voor hem aanleiding op zoek te gaan naar ouders van kinderen die op allerlei manieren 'anders' zijn. Hij schreef er een intrigerend, meer dan vuistdik boek over: Ver van de boom.

Andrew Solomon was slim genoeg, maar in tegenstelling tot zijn intellectuele ouders kostte het hem als dyslecticus veel moeite om te leren lezen en schrijven. Zijn volhardende moeder sleepte hem er doorheen, en hij werd een gerenommeerde journalist. Als puber ontdekte hij nog een eigenschap waarin hij flink afweek van zijn ouders. Andrew valt op mannen. Dat vonden zijn ouders moeilijker dan zijn dyslexie.

Downsyndroom
De journalist raakte geïntrigeerd door het verschijnsel dat sommige kinderen in bepaalde opzichten niet op hun ouders lijken. Homoseksuelen, maar ook kinderen met Downsyndroom, autisme, schizofrenie, ernstig meervoudige beperkingen, dwerggroei, doofheid. En wonderkinderen, kinderen die opgroeien tot misdadiger, kinderen die verkracht zijn of in het verkeerde lichaam zijn geboren. De verbindende factor is steeds: hoe ga je als ouder om met een afwijkend kind. Wat doet het met jou, met je partner, met je andere kinderen, met je leven? Hoe help je een kind dat zo grondig afwijkt van jou, om volwassen te worden?

Ver van de boom
Het bekende spreekwoord om aan te geven dat een kind op zijn ouders lijkt is: de appel valt niet ver van de boom. Solomon noemde zijn boek 'Ver van de boom.' In uitgebreide hoofdstukken vertelt hij over tien soorten buitenbeentjes. Van elke afwijking maakt hij een indringende beschrijving: wat houdt de handicap in, wat zijn de wetenschappelijke bevindingen naar de beperking, hoe groeiden deze kinderen vroeger op, en hoe is dat tegenwoordig georganiseerd (in de Verenigde Staten).

Kindermoord
Hij sprak honderden ouders, en tekende hun vaak ten hemel schreiende geschiedenissen op. Ouders vertellen over hun liefde voor hun kwetsbare kind, maar ook over hun afkeer, over de woede, haat, teleurstelling, frustraties, over de gaten die het kind heeft geslagen in hun leven en in hun zelfvertrouwen. Het gruwelijkste hoofdstuk is wel dat over autisme. Het eindigt met een macabere opsomming van ouders die hun autistische kind om het leven hebben gebracht. Solomon kan het, gezien de enorme problemen die ouders onder ogen moeten zien, begrijpen, maar niet vergoelijken. Ook de ernstigste vorm van autisme mag geen reden zijn om iemand het leven te benemen. Hij windt zich vooral op over de lage straffen die de moordende ouders kregen. Alsof autistische kinderen geen bescherming verdienen.

Veel van de geïnterviewde ouders zijn voorvechter geworden. Ze hebben gevochten voor een het recht van hun kind op een menswaardig leven. Dankzij deze ouders is er de laatste vijftig jaar veel verbeterd voor kinderen die ver van de boom vallen.

Zoon en vader
In het eerste hoofdstuk, Zoon, vertelt Salomon over zijn jeugd en de relatie met zijn ouders. In het laatste hoofdstuk, Vader, vertelt hij over zijn kinderwens. Ondanks alle ellende die hij heeft opgetekend, verlangt hij naar een eigen kind en durft hij het aan om dat samen met zijn man te krijgen, wat uiteraard niet zonder problemen gaat. Zo wordt dit uitstekend geschreven, duizend pagina's dikke, boek een mooi afgrond geheel. * RV

Ver van de boom. Als je kind anders is. Door Andrew Solomon. Uitgeverij Nieuw Amsterdam. Prijs 34,95.