Een gesprek voeren zonder te praten

Onderzoekers van de Universiteit Maastricht hebben een instrument ontwikkeld waarmee locked-in patiënten (mensen die volledig verlamd zijn, en zelfs niet met hun ogen kunnen knipperen) met behulp van fMRI-technieken toch een gesprek kunnen voeren, door woorden te vormen met behulp van hersensignalen. Het onderzoek is gepubliceerd in het internationale vaktijdschrift Current biology.

De technologie van het instrument bouwt voort op het gebruik van fMRI-hersenscans (functional magnetic resonance imaging) bij onderzoek naar mogelijk bewustzijn van mensen die in een vegetatieve staat verkeren. Door hen te laten communiceren met  ja/nee antwoorden wordt via hersenscans onderzocht of er nog sprake is van enig bewustzijn. Bettina Sorger van de Maastrichtse faculteit psychologie en neurowetenschappen:  “Ik vroeg mij af of fMRI dan ook ingezet kan worden om communicatie mogelijk te maken zonder enige vorm van beweging: door cognitieve taken uit te voeren kan de patiënt letters formuleren.”

Hersenpatronen
Sorger’s team bedacht een letter-encoderingstechniek die vrijwel geen voorafgaande training vereist. De (gezonde) deelnemers in het onderzoek werd gevraagd voor elke letter, die werden afgebeeld op een scherm, een bepaalde cognitieve taak uit te voeren (bijvoorbeeld het opzeggen van een gedicht, een rekensom uitvoeren of in gedachten een tekening maken van een simpel object). Door te variëren in het startpunt en de tijdsduur van de uit te voeren taak, werden zo 27 verschillende hersenpatronen geproduceerd, voor elke letter van het alfabet en een spatie. De patronen werden automatisch gedecodeerd, met behulp van nieuwe data-analysemethoden.

De deelnemers voerden zo een mini-gesprek met de onderzoeker, waarbij ze antwoord moesten geven op twee open vragen. Het lukte alle deelnemers binnen een uur antwoorden te produceren.

Een echt gesprek
Het onderzoek zorg ervoor dat fMRI breder kan worden ingezet. Tot nu toe konden onderzochte personen meerkeuzevragen beantwoorden door te kiezen uit maximaal vier verschillende antwoorden. Echt een gesprek, met open vragen was nog onmogelijk. Sorger: “Mensen die compleet verlamd zijn en geen baat hebben bij andere vormen van alternatieve communicatie, worden met behulp van deze nieuwe methode mogelijk in staat gesteld hun gedachtes te formuleren en zo gesprekken te voeren.”