Echt contact met cliënten motiveert medewerkers

Affectief contact en verbinding zijn niet te plannen. Daar moet ruimte en rust voor zijn. Veel medewerkers in de zorg ervaren voldoening door echte betrokkenheid bij cliënten. Als daar door bezuinigingen geen ruimte meer voor is, verdwijnt hun motivatie. Daarvoor waarschuwen gz-psycholoog Anna Blokhuis en gz-haptotherapeut Dieuwke Talma in hun boek Draagkracht en veerkracht in de zorg.

Naast dat een zorgverlener deskundig is, is het minstens zo belangrijk dat het contact met de cliënt goed verloopt, zo maken de auteurs duidelijk. Voor goed contact moeten professionals in de zorg niet alleen afstemmen op de ander, maar ook voor zichzelf zorgen. In het boek staat uitgebreid beschreven hoe je dat doet en wat basispresentie is: rekening houden met de behoeften van de ander en die van jezelf, zodat je voorkomt dat je je verliest in de ander of juist een muur om jezelf bouwt.

Sta eens stil bij hoe je je voelt, en hoe dit onder meer doorwerkt in je houding, intonatie en mimiek. Als je erachter komt dat je regelmatig uitgeput thuiskomt, worden er grenzen overschreden. Regelmatig checken hoe het met je energie zit is daarom belangrijk.

Passende mantel
De auteurs beschrijven de metafoor van de mantel, die staat voor de warmte en veiligheid die in je jeugd hebt gehad. Als die mantel niet passend was, maar te wijd (te veel vrijheid/verantwoordelijkheid) of te krap (te weinig ruimte voor eigenheid) kun je moeite krijgen met grenzen aanvoelen en aangeven. Vraag je eens af of je vooral uit wilskracht werkt – alles moet kunnen - of veerkracht, waarbij je plezier hebt in je werk. Want, zo schrijven de auteurs, als je voor anderen zorgt omdat je voor jouw gevoel alleen op die manier bestaansrecht hebt, raak je uitgeput.

Ook is er in het boek aandacht voor omgaan met aanraking en emoties. Door aanraking en liefdevolle bejegening hecht je aan het leven. En door gevoelens te erkennen, in plaats van te onderdrukken, krijg je meer contact met jezelf. Geef cliënten het signaal dat ze mogen voelen. Reageer niet moraliserend op emoties, maar geef ze de ruimte, en bekijk vervolgens wat je ermee kunt doen. Dat geldt ook voor trauma's en oude pijn: zorg dat iemand zich gehoord voelt.

Opleidingen
Het zou volgens de auteurs goed zijn als op de opleidingen in de zorg aandacht is voor de persoonlijke geschiedenis van studenten, zodat ze zicht krijgen op hun eigen behoefte aan zorg en aandacht. Er zijn hulpverleners die anderen willen geven wat ze zelf tekort zijn gekomen, en waarvoor het werk daardoor op den duur te zwaar wordt.

Goede zorg is de samenhang tussen aandacht en goede techniek, besluiten de auteurs. In de zorg zijn vakmanschap en meetbare resultaten belangrijk. Maar we moeten ook aandacht houden voor niet-meetbare waarden zoals aandacht en betrokkenheid.

Draagkracht en veerkracht in de zorg. Professioneel zorgen met aandacht voor je eigen grenzen. Door Anna Blokhuis en Dieuwke Talma. Uitgave Lannoo Campus, prijs € 29,99.