Douchen móet, elke dag

Van Amerika-kenner en vrolijke beroepszwartkijker Maarten van Rossem is bekend dat hij een hekel heeft aan douchen. Eén keer per acht dagen vindt hij genoeg, zegt hij zelf. Gelukkig voor hem woont hij niet in een instelling, want daar kun je gedwongen worden iedere dag onder de douche te gaan.

En als je dat vertikt en er een rechtszaak van maakt, wikken en wegen drie rechters over je douchegedrag en luidt het strenge vonnis dat je móet, iedere dag. Dit overkwam een man met een verstandelijke handicap in een Bopz-instelling in Limburg. Met hem was afgesproken dat hij dagelijks zou douchen. Als hij niet wilde meewerken, moest hij op zijn kamer blijven tot hij wél ging douchen. De man voerde bij de rechtbank in Maastricht aan dat verplicht douchen dwangbehandeling is, en dat is alleen toegestaan wanneer er gevaar is voor de gezondheid. "Nou edelachtbare," zei hij, "minder vaak douchen schaadt mijn gezondheid niet en is bovendien mijn privézaak." Dat hij bij weigering op zijn kamer moest blijven vond hij buiten proportie.De instelling bracht hiertegen in dat de man de neiging heeft zichzelf te verwaarlozen. Om afglijden te voorkomen moesten met hem duidelijke afspraken gemaakt worden over persoonlijke verzorging. Door zijn ziektebeeld, aldus de behandelaars, begrijpt de man niet waarom er bepaalde regels gelden en probeert hij steeds onder afspraken uit te komen. Ze hoopten dat de regel het dagelijkse douchen zo gewoon zou maken, dat zijn tegenstribbelingen zouden afnemen. En als hij niet wilde meewerken moest hij inderdaad verplicht op zijn kamer blijven. Maar meestal met de deur open, aldus de behandelaars, en zo erg was dat niet want meestal ging de man na een time-out van enkele minuten tóch douchen.

Kamerarrest
Aan de rechters de hachelijke opdracht om te beslissen of deze gang van zaken in strijd is met de beginselen van

• Subsidiariteit: kun je het doel van dagelijks douchen bereiken met een minder ingrijpend alternatief dan kamerarrest?
• Proportionaliteit: staat het middel van kamerarrest in redelijke verhouding tot het doel?
• Doelmatigheid: heeft het kamerarrest ook het gewenste resultaat?

Geen ramp
Volgens de rechtbank voldoet de aanpak aan deze beginselen. De behandelaars hebben aannemelijk gemaakt dat een dagelijkse douchebeurt in het geval van deze man niet onredelijk of onrechtmatig is, aldus de rechtbank. De regel 'elke dag douchen' voorkomt dat hij zich telkens moet afvragen waarom hij precies die dag moet douchen. Dat hij verplicht op zijn kamer moest blijven, vonden de rechters ook geen ramp, want in de praktijk duurde dat nooit langer dan vijf minuten en ging hij daarna toch douchen.Wat je er ook van mag vinden, Maarten van Rossem doet er goed aan uit de buurt van Maastricht te blijven.  Jan Delfgaauw

Deze juridische column van Jan Delfgaauw staat in Klik van april 2011.