'Cliënten willen zich gerespecteerd voelen'
23 november 2011
Door de redactie
Geen reacties
“Ze zijn de hele dag met je bezig maar geen mens kijkt naar je om.” Die uitspraak is voor professor Petri Embregts een bondige samenvatting van waar het om gaat bij zorgethiek. De mens moet centraal staan, niet de ingreep of het proces. Embregts was de eerste spreker op de ZM Zorgacademie van 22 november op Nijenrode. Zij gaf de deelnemers aan de dag, voor het merendeel toezichthouders, een boeiende inleiding.
Historisch legde Embregts de lijn van barmhartigheid naar normalisatie naar hernieuwd burgerschap. Embregts: “Bij burgerschap gaat het om gelijkwaardigheid, emancipatie, autonomie en keuzevrijheid. Maar de positie en taakstelling van professionals is steeds meer gericht op verrichtingen, op face-to-face contact.” Ze gaf een boeiend voorbeeld van een verstandelijk gehandicapt persoon die wel de materiële voorziening krijgt om deel te nemen aan een gewone sportclub. “Het busje brengt hem tot aan het hek. Maar dan? Zo’n cliënt heeft hulp en ondersteuning nodig om mee te doen.”
Embregts ging in op haar drieluik 'Zien, bewogen worden, in beweging komen'. “Mijn denkkader is menslievendheid. Uitgangspunten van zorg zijn aandacht (zien), verantwoordelijkheid (bewogen), competentie (in beweging). Protocollen krijgen pas echt waarde in menselijke relaties.”
Model van Weiner
Professor Embregts ging uitgebreid in op de zorg voor cliënten met gedragsstoornissen. Die stoornissen worden volgens haar veroorzaakt door stressvolle gebeurtenissen en door reacties van begeleiders en andere mensen uit het netwerk van de cliënt. “Bij veel begeleiders ontstaat angst, irritatie en emotionele uitputting. Dat leidt tot negatieve emoties, ziekte en burn-out.”
Embregts haalde het model van Weiner aan: mensen komen tot emotionele reacties op grond van de verklaring die zij hebben voor het gedrag van de ander. Het maakt uit of gedrag binnen of buiten de controle van de cliënt valt. Erbinnen kan negatief gedrag genegeerd worden, dan neemt het af. Maar er is een extinction burst: gedrag dat gaat uitdoven zal eerst hevig toenemen.
Er is veel incorrect handelen in de zorg door onvoldoende kennis, incorrecte opvattingen en negatieve emoties. Door training en coaching kan gedrag van begeleiders in het primaire proces veranderen. “Maar we zijn niet geneigd te investeren in coachingstrajecten. Dat is wel nodig, anders heeft scholing geen blijvend effect.”
Vaardigheden die toekomstige professionals nodig hebben:
- proactief denken en handelen,
- goed kunnen communiceren,
- de taal van de cliënt spreken,
- de context van de cliënt niet uit het oog verliezen.
“Cliënten willen zich gerespecteerd voelen,” zo vatte Embregts het bondig samen. En uit Brits onderzoek is gebleken dat “directe ondersteuning van het team en zijn manager belangrijk is voor de begeleider. Een begeleider kan veel leren, maar als zijn manager dat niet steunt, en niet die menslievende zorg uitstraalt, heeft het geen effect.”
Markeer als favoriet
Kenniscentrum verstandelijk gehandicaptenzorg
