Centraal planbureau: decentralisatie kan ambulante zorg bedreigen

Veel mensen maken gebruik van verschillende voorzieningen op het gebied van arbeid en zorg. Meer samenhang tussen de sociale voorzieningen biedt kansen (vooral als het om werk en inkomen gaat), maar ook risico's, met name als mensen minder Wmo-zorg krijgen dan ze nodig hebben. Het gevaar bestaat dat de vraag naar intramurale zorg daardoor toeneemt, en de overheid juist méér geld kwijt is aan zorg. Aldus een nieuwe rapportage van het Centraal planbureau.

Door de invoering van de Participatiewet en de Wet maatschappelijke ondersteuning worden gemeenten volgend jaar verantwoordelijk voor veel sociale voorzieningen. Nu gemeenten de centrale regie krijgen bij het (weer) aan het werk helpen van burgers, kunnen zij inwoners juist meer bieden dan voorheen. Door de Participatiewet en de samenhang met begeleiding ontstaat één gemeentelijk loket waar iedereen met problemen op de arbeidsmarkt kan aankloppen. Dit maakt uitwisseling van informatie gemakkelijker, verbetert de toewijzing van cliënten aan regelingen en kan leiden tot besparingen op uitvoeringskosten.

Zorg
Maar bij de zorgregelingen zijn behalve de gemeente ook andere partijen betrokken, zoals zorgverzekeraars en het Rijk. Een gemeente zou uit financiële overwegingen inwoners gemakkelijk kunnen doorverwijzen naar de intramurale zorg, die hoeven ze namelijk niet zelf te betalen. De toegang tot de intramurale zorg is, aldus het Centraal planbureau, lastig af te bakenen. In het rapport wordt aangeraden de financiering zo vorm te geven, dat gemeenten worden geprikkeld wel voldoende Wmo-zorg te bieden.

Samenhang
De notitie 'Vervolgrapportage decentralisaties in het sociaal domein' van het Centraal planbureau brengt de samenhang in het gebruik van sociale voorzieningen in kaart. Het gaat om:

• werk- en inkomensregelingen (bijstand, bijzondere bijstand, sociale werkplaats, Wajong, wettelijke schuldsanering),
• voorzieningen in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (huishoudelijke hulp, individuele begeleiding, groepsbegeleiding)
• voorzieningen waarvoor de zorgverzekeraars en het Rijk verantwoordelijk worden (persoonlijke verzorging, verpleging, zorg met verblijf).

Bijna de helft van alle mensen die deze voorzieningen gebruiken doet, een beroep op tenminste twee ervan. Er is echter beperkte overlap in het gebruik van werk- en inkomensregelingen enerzijds en zorgregelingen anderzijds.

Risico's beperken
De Cpb notitie gaat ook in op de financiering van gemeenten en intergemeentelijke samenwerking als instrumenten om kansen van de decentralisaties te benutten en risico's te beperken. Als gevolg van de decentralisaties stijgt het aandeel van gemeentelijke uitgaven dat wordt gedekt door uitkeringen van het Rijk van 64% naar 70%, terwijl het in internationaal perspectief lage aandeel van de lokale belastingen daalt van 12% naar 10%.