Broers/zussen van gehandicapt kind zijn ook speciaal

Wie is opgegroeid in een gezin met een bijzonder kind (verstandelijk gehandicapt, chronisch lichamelijk of psychisch ziek) kan daar flinke beschadigingen aan overhouden, maar er ook emotioneel sterk door worden. Problemen doen zich op allerlei niveaus voor: broers/zussen lopen aandacht mis door de zorgen die de ouders over hun gehandicapte kind hebben; broers/zussen zijn bang dat ze zelf ook de handicap hebben; ze voelen afkeer, schaamte of overmatig veel verantwoordelijkheid.

Opvallend veel mensen die in de zorg werken, zijn opgegroeid met een gehandicapte broer of zus. Emeritus hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie Frits Boer onderzoekt in zijn boek 'Broers en zussen van speciale en gewone kinderen' wat er met kinderen gebeurt als zij in zo'n bijzonder gezin opgroeien. De gevolgen zijn heel verschillend. Sommige kinderen blijken, ondanks de problemen die zij ervaren, er op de lange duur beter van te worden, andere kinderen lijken er in hun ontwikkeling vooral een prijs voor te betalen.

Sterker
Of een kind sterker of juist beschadigd uit een jeugd met een gehandicapte broer/zus komt hangt af van:

• Zijn eigen gesteldheid (genetisch profiel). Grote kans dat hij zelf ook symptomen heeft van de erfelijke handicap van broer/zus, maar dan in een lichtere vorm. Een grote gevoeligheid kan het moeilijk maken om met de gehandicapte broer/zus om te gaan, maar onder gunstige omstandigheden kan gevoeligheid juist leiden tot grote veerkracht.
• De mogelijkheden, vaardigheden en belasting van de ouders.
• De manier waarop het kind met problemen omgaat. Het ene kind in hetzelfde gezin weet de gehandicapte broer/zus een betere plaats in zijn bestaan te geven dan het andere kind.

Verschillende leeftijden
Boer wisselt wetenschappelijke informatie over onderzoek naar allerlei soorten handicaps en het effect ervan op broers en zusjes, af met columns die hij eerder schreef voor het ouderblad Balans. Hij bespreekt de invloed van verschillende soorten handicaps, en op verschillende leeftijden. Hoe reageren peuters, basisschoolkinderen, pubers en volwassenen op de handicap van hun broer/zus? Want als die niet op jonge leeftijd uit het gezin is verdwenen, blijft de relatie levenslang zijn uitwerking hebben.

In het laatste hoofdstuk staan aanbevelingen om broers/zussen te helpen bij het verwerken van en omgaan met de handicap van hun gehandicapte gezinslid.

Broers en zussen van speciale en gewone kinderen. Invloed op ontwikkeling en gedrag. Door Frits Boer. Uitgeverij Lannoo Campus, prijs € 29,99.