Aanpak overlast gevende gezinnen

Sinds 2009 werkt de gemeente Utrecht met een aanpak waarbij gezinnen met politie- en justitiecontacten die ernstige  overlast veroorzaken, intensief worden begeleid. In opdracht van de gemeente is een onderzoek uitgevoerd om de methodiek verder te beschrijven en de resultaten en de samenwerking binnen de aanpak te onderzoeken. Conclusie Verwey-Jonker Instituut: de problematiek is hardnekkig, maar de resultaten zijn positief.

De aanpak ‘Ernstig overlast gevende gezinnen’ (Eog) in Utrecht richt zich op een beperkt aantal gezinnen (maximaal 10 per jaar) die naast dat ze ernstige overlast veroorzaken ook crimineel actief zijn. De aanpak is zeer intensief waarbij overlast, criminaliteit en zorgproblematiek van gezinnen in samenhang worden benaderd.

Strakke regie
De partijen die vanuit de justitie- en hulpverlening betrokken zijn, bepalen gezamenlijk de koers en voeren een plan van aanpak uit onder de strakke regie van een gemeentelijk projectleider. Zo nodig wordt een gezinsmanager ingezet. Bedoeling van de systeemgerichte, integrale aanpak is de overlast die de gezinnen veroorzaken te laten stoppen, de criminele activiteiten van de gezinsleden te verminderen en de situatie waarin de kinderen opgroeien te verbeteren. De aanpak gaat uit van hard en consequent optreden en is niet vrijblijvend.

Hardnekkig
Het Verwey-Jonker Instituut concludeert dat de problematiek hardnekkig is en vaak niet op korte termijn kan worden opgelost. Bij de gezinnen waarvan de aanpak is afgerond is de overlast is gestopt of afgenomen en de criminaliteit van de meest problematische gezinsleden is gedaald. De gemeente Utrecht deelt deze conclusies.

Eén plan per gezin
De systeemgerichte aanpak met één plan per gezin heeft bij deze gezinnen meerwaarde boven de persoonsgerichte en individuele trajecten die in gewoonlijk worden ingezet. Criminaliteit, overlast en hulpbehoeften van een gezin worden in samenhang met elkaar bezien en aangepakt. Er wordt gebruik gemaakt van een breed scala aan instrumenten, wat tot meer maatwerk voor het gezin in kwestie leidt. De druk op het gezin komt van alle betrokken organisaties. Strafrechtelijke, civielrechtelijke en bestuursrechtelijke interventies creëren een voorwaardelijk kader om gezinsleden tot gedragsverandering te bewegen. Door de inbedding binnen het Veiligheidshuis is afstemming met partijen binnen en buiten de justitiële keten relatief eenvoudig te realiseren. 

Afspraken niet nakomen
Door voortdurende procesbewaking kunnen eerder en beter consequenties worden verbonden aan het niet nakomen van afspraken. De gezinsmanager zit dicht tegen het gezin aan, komt ook achter de voordeur en krijgt daardoor goed zicht op de situatie. Hij coördineert vanuit die positie de overige partijen en voert niet zelf de hulpverlening uit. Vaak hebben ook de ouders waardering voor de gezinsmanagers. De professionals zijn positief over de aanpak, en waarderen de systeemgerichte manier van werken en de wijze waarop interventies vanuit drang en dwang in samenhang worden ingezet. 

Bekendheid
De belangrijkste verbeterpunten die in het rapport worden genoemd zijn: 

• de bekendheid vergroten van de aanpak binnen de deelnemende instanties (het is een relatief kleine aanpak met een zeer groot aantal betrokken instanties);
• het overdragen van de aanpak na afsluiting is lastig te organiseren;
• de continuïteit en capaciteit van betrokken instanties en wachttijden voor trajecten.

Ernstige overlast gevende gezinnen aangepakt.Door Inge Bakker, Renske van der Gaag en Wouter Roeleveld. Te bestellen (prijs € 9,50) of te downloaden op www.verweyjonker.nl