Veel licht verstandelijk beperkte jongeren diep in de narigheid door social media

80 procent van de problematiek van jongeren met een licht verstandelijke beperking lijkt verband te houden met hun sociale mediagebruik. Zij zijn vaker slachtoffer en dader van cyberpesten en seksueel misbruik via sociale media dan andere jongeren. Dat staat in een rapport van Kennisnet, adviseur op het gebied van ict en onderwijs. Leerkrachten in het speciaal onderwijs, hulpverleners en begeleiders van lvb-jongeren willen aangepast lesmateriaal voor deze doelgroep, dat is er nu niet. Het lesmateriaal moet gericht zijn op de gevaren van social media, zoals online seksueel misbruik.

Begeleiders en hulpverleners van woonprojecten, scholen, geestelijke gezondheidszorg en politie maken zich zorgen. Inmiddels zou bijna 80 procent van de huidige problemen met licht verstandelijk beperkte jongeren verband houden met hun gebruik van sociale media. Jongeren krijgen wel een smartphone van hun ouders, maar leren niet hoe ze daarmee moeten omgaan. Veel ouders van deze kinderen hebben zelf ook een beperking.

Gevaren
Licht verstandelijk beperkte jongeren reageren vaak impulsief. Ze doen makkelijk mee met een groep pesters en zetten elkaar aan tot handelen in drugs. Ook vertonen ze eerder seksueel grensoverschrijdend gedrag dan andere jongeren en delen sneller intieme foto's. Door de problematiek van deze jongeren lopen situaties uit de hand en komen de jongeren eerder in moeilijkheden.

Zorginstelling Amerpoort en Orion, een Amsterdamse aanbieder van speciaal onderwijs, pleiten naast speciaal lesmateriaal ook voor een landelijk meldpunt waar incidenten met deze groep jongeren verzameld kunnen worden.

Cyberpesten
In het rapport staat dat jongeren kunnen zowel slachtoffer als dader zijn van cyberpesten:

Slachtoffers – Door de problematiek van deze jongeren escaleren situaties sneller, en belanden ze eerder in moeilijke situaties. Zo proberen loverboys regelmatig in deze kwetsbare groep slachtoffers te vinden. Ook bestaat het sterke vermoeden dat zich onder de 300 slachtoffers van Frank R. uit Cuijk relatief veel meisjes met een licht verstandelijke beperking bevonden.

Daders - Een Gz-psycholoog vertelde dat van de 18 jongeren die zij begeleidt, er maar één in staat is om op een gezonde manier met sociale media om te gaan. Niet toevallig heeft deze ene jongere normaal begaafde ouders die hem daarin kunnen begeleiden. Eén op de 18, dat is iets meer dan 5%. Anders gezegd: maar liefst 95% van de pupillen van deze hulpverlener trapt regelmatig in alle valkuilen. Ze vertonen vaak 'dadergedrag', zoals: samenscholen om anderen te pesten, elkaar aanzetten tot het handelen in drugs, en het overschrijden van seksuele grenzen.

Ook een andere Gz-psycholoog vertelde dat licht verstandelijk beperkte jongeren vaak 'daders' zijn. Zij gaan steeds actiever op zoek naar (al dan niet vrijwillige) sekspartners via datingsites en sociale media, en dat dat gedrag vaak nauwelijks wordt gecorrigeerd.
Twee studenten psychologie, die onderzoek deden naar sociaal-mediagebruik door dezejongeren, bevestigden dat er binnen deze groep veel problemen zijn met dreigtweets, haatcampagnes, en banga-lijsten.

Thuis
Ook thuis kunnen problemen ontstaan. Een medewerkster van 'Pretty woman' (een instantie voor hulpverlening bij seksualiteit en relaties), die veel ervaring heeft met licht verstandelijk beperkte meiden en loverboy-problematiek, noemt:

• Desinteresse en onwil – Kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking kunnen de indruk wekken dat ze ongeïnteresseerd zijn, of dat ze iets niet willen, of helemaal niets willen. Terwijl ze in werkelijkheid iets niet helemaal begrijpen, en zelfs niet begrijpen dat ze het niet begrijpen.
• Onbegrip – Als ouders hun kinderen iets duidelijk willen maken, bijvoorbeeld qua omgang met sociale media, kunnen die ouders dénken dat het duidelijk is. Terwijl het nog steeds kan zijn dat het voor het kind niet helemaal (of helemaal niet) duidelijk is. Of dat iemand op internet iets anders zegt, wat het kind óók voor waar aanneemt.
• Begeleiding – In instellingen is altijd begeleiding, maar in de thuissituatie niet. Kinderen die thuis wonen – en bijvoorbeeld naar een praktijkschool gaan – lopen dus nog meer risico.
• Ouders – Niet alleen de kinderen maar ook de ouders ontbreekt het vaak aan voldoende mediawijsheid, waardoor ze moeite hebben om hun kinderen te begeleiden. Als de ouders zelf ook verstandelijk beperkt zijn, wat regelmatig voorkomt, maakt dat de situatie nog problematischer. Wanneer een kind online problemen ondervindt, is de kans groot dat deze ouders dat emotioneel niet aankunnen.

LVB-jeugd en sociale media Rapport over jongeren met een licht verstandelijke beperking (LVB) en de risico's van sociale media. Een rapport van stichting Kennisnet.