Robot Bart stopt het piekeren van cliënten

Bij Bartiméus in Doorn is onderzoek gedaan naar het gebruik van een robot om piekeren te verminderen bij mensen met een visuele en verstandelijke beperking. ‘Robotje Bart stopt het piekeren!’ is ontwikkeld binnen een samenwerking van Bartiméus, Vrije Universiteit Amsterdam en TU Eindhoven.

Eerdere tests lieten al zien dat cliënten positief reageerden op de robot, genaamd Robotje Bart. Deelnemers realiseerden zich dat de robot een machine was, maar lieten zich toch meenemen in korte voorgeprogrammeerde gesprekjes. Belangrijk hierbij was dat de robot veel eenvoudige vragen stelde aan de deelnemers, en op verschillende manieren op hun antwoord kon reageren. Ook was extra aandacht besteed aan duidelijk zichtbare lichaamstaal en een natuurlijk de stem en uitspraak van de robot.

Nu is onderzocht of Robot Bart ook mensen kan helpen die veel piekeren. Dit is namelijk een veel voorkomend probleem bij mensen met een verstandelijke beperking. Er werd daarom een korte interventie ontwikkeld waarin deelnemers drie op theorie gebaseerde strategieën aanleerden, die bruikbaar zijn als je veel piekert: met iemand gaan praten, zelf voor- en nadelen afwegen, en een ontspanningsoefening.

Elk gesprek was zo opgezet dat deelnemers de robot hielpen met het oplossen van een probleem. Samen praatten zij over wat piekeren is, en gebruikten ze de drie strategieën om het probleem van Robotje Bart op te lossen. Hierbij was de verwachting dat deelnemers deze methoden ook op zichzelf zouden toepassen.

In het onderzoek waren zeven deelnemers met een visuele en matig of licht verstandelijke beperking betrokken. Gedurende ongeveer zes weken werd hen een paar keer per week gevraagd hoeveel zij die dag gepiekerd hadden. Ook vulden zij samen met de onderzoeker, verspreid over deze periode, drie maal een vragenlijst in over piekergedrag. Ten slotte werd een persoonlijk begeleider gevraagd naar zijn of haar indruk van de deelnemer.

Vriendelijk
Tijdens dit onderzoek werd wederom zichtbaar welk effect de vriendelijke robot had op de deelnemers. Zij leefden oprecht met hem mee en begroetten de robot al bij binnenkomst: ‘Ha, Bart, daar ben ik weer!’.

In dit kleinschalige onderzoek was met de vragenlijsten geen duidelijk verschil in piekergedrag zichtbaar als gevolg van de interventie. Wel was er een subjectief effect zichtbaar op de ernst van het piekeren. De deelnemers zelf benoemden duidelijk dat de robot hen hielp en dat zij het gevoel hadden dat ze minder piekerden. Ook de indruk die begeleiders van hun cliënt had was aan het einde van het traject positiever dan aan het begin.

Interactie
Het onderzoek heeft veel handvatten gegeven voor nieuwe ontwikkelingen. Zo werd duidelijk dat het nodig is om bij dergelijke interventies ook de begeleiders te betrekken, zodat zij de cliënt kunnen helpen om toe te passen wat deze geleerd heeft. Ook is goed gekeken naar de mate van interactie tijdens verschillende onderdelen van het gesprek, waardoor duidelijk werd welke onderdelen de deelnemers het meest aanspraken. Ten slotte is er de wens om de robot een groter repertoire aan gespreksonderwerpen en strategieën te geven, waardoor de interventie beter toegespitst kan worden op een specifieke persoon.



Evelien van Wingerden (op de foto) is de coördinator van dit project met Paula Sterkenburg als projectleider. Het project kon worden uitgevoerd door een subsidie ontvangen van Bartiméus Fonds. Het is een project van de Academische Werkplaats Sociale relaties en gehechtheid Bartiméus – Vrije Universiteit Amsterdam.